Kto to jest konformista? Czy warto być konformistą?
Konformizm kojarzy się z brakiem własnego zdania i podporządkowywaniem się innym. Nie brzmi dobrze? A jeśli powiemy, że to dostosowywanie przez ludzi swoich postaw, przekonań i zachowania do norm społecznych przyjętych w grupie? Tę definicję łatwiej zaakceptować. Tak naprawdę obie mają w sobie trochę prawdy, tak samo jak i sam konformizm ma dwie strony – pozytywną i negatywną.
Konformizm kojarzy się z brakiem własnego zdania i podporządkowywaniem się innym. Nie brzmi dobrze? A jeśli powiemy, że to dostosowywanie przez ludzi swoich postaw, przekonań i zachowania do norm społecznych przyjętych w grupie? Tę definicję łatwiej zaakceptować. Tak naprawdę obie mają w sobie trochę prawdy, tak samo jak i sam konformizm ma dwie strony – pozytywną i negatywną.
Wyróżnia się 3 podstawowe poziomy konformizmu: uległość, identyfikację oraz internalizację.
Uległość polega na zachowywaniu się zgodnie z naciskami otoczenia. Spełnianie oczekiwań jest nagradzane, czyli wzmacniane, zaś niepożądane – karane. Identyfikacja to powtarzanie zachowań osoby, która jest uznawana za autorytet. Internalizacja natomiast to najtrwalsze zachowanie, polegające na postępowaniu według zasad, wartości, uznanych za własne.
Od czego zależy konformizm?
Ludzie są bardziej skłonni do zachowań konformistycznych, gdy działają na nich następujące czynniki:
- duża grupa,
- wysoki poziom jednomyślności grupy,
- poczucie niepewności jednostki,
- duża potrzeba aprobaty społecznej,
- atrakcyjność i ważność grupy,
- niska pozycja w grupie,
- uwarunkowania kulturowe nastawione na kolektywizm.
Czy warto być konformistą?
Ludzie dostosowują swoje zachowania i opinie do innych przede wszystkim z dwóch powodów – potrzeby akceptacji przez innych ludzi i braku własnej wiedzy. Na tej podstawie wyróżnia się dwa rodzaje konformizmu:
- informacyjny – polega na tym, że inni są wyznacznikiem obowiązujących praw i poprawnego zachowania. Jest to szczególnie widoczne w sytuacji dla człowieka niejasnej lub gdy jest on niepewny siebie, ponieważ wychodzi wtedy z założenia, że inni lepiej rozumieją sytuację niż on sam. Konformizm informacyjny nasila się także w sytuacji kryzysowej i gdy inni ludzie są postrzegani jako eksperci, autorytety.
- normatywny – wynika z lęku przed odrzuceniem i chęci spełnienia oczekiwań innych ludzi, by zyskać ich akceptację i sympatię.
Konformizm wynika z tego, że istnieją sytuacje, w których dostosowanie swojego zachowania do innych ludzi jest jak najbardziej wskazane. Podporządkowywanie się innym przyspiesza proces decyzyjny, a co za tym idzie – usprawnia pracę w zespole. Pomaga unikać konfliktów lub konstruktywnie je rozwiązywać, budować więzi z innymi ludźmi, zdobyć ich akceptację, a co za tym idzie poczucie bezpieczeństwa. Pomaga zachować zdrowie psychiczne i świadczy o pewnego rodzaju dojrzałości społecznej.