Homeostaza, nazywana także homeodynamiką, to dynamiczna równowaga organizmu. Jest warunkiem zdrowia, który zapewnia właściwą pracę organizmu. Zaburzenia mechanizmów utrzymujących homeodynamikę, spowodowane np. czynnikami biologicznymi, skutkują wystąpieniem stanu chorobowego.

Reklama

Pojęcie homeostazy (z greki homoios – równy + statos – stałość) wprowadził w latach dwudziestych XX wieku amerykański fizjolog Walter Cannon.

Czym jest homeostaza?

Homeostaza umożliwia prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Jest to podstawowe pojęcie w fizjologii, które oznacza utrzymanie stałych warunków wewnątrz organizmu. Homeodynamikę zapewnia dostarczenie do komórek organizmu takich substancji jak:

Zobacz także

Istotą homeostazy jest stabilność pomiędzy płynami wewnątrz- i zewnątrzkomórkowymi. Do utrzymania stabilności warunków niezbędna jest kontrola i regulacja:

  • ciepłoty ciała,
  • objętości płynów ustrojowych,
  • ciśnienia tętniczego krwi,
  • ciśnienia osmotycznego,
  • ciśnienia tlenu i dwutlenku węgla,
  • stężenia związków chemicznych w płynach ustrojowych,
  • pH płynów ustrojowych i krwi.

Regulacja i kontrola tych parametrów dokonywana jest przez receptory, głównie chemoreceptory, które rozróżniają substancje chemiczne.

Fizjologiczne i behawioralne mechanizmy utrzymania homeostazy

Homeostaza jest niezbędnym warunkiem zdrowia. Stan chorobowy oznacza zaburzenia mechanizmów utrzymujących homeodynamikę. Mechanizmy utrzymania homeostazy dzielą się na:

  • fizjologiczne (np. zwiększanie ilości skurczów w mięśniach),
  • behawioralne (np. wyjście na słońce w celu podwyższenia temperatury ciała).

Bazą dla fizjologicznych mechanizmów homeostazy jest sprzężenie zwrotne (otrzymywanie przez organizm informacji o wartości wyjściowej procesu, systemu lub układu).

Zewnętrzne i wewnętrzne czynniki zaburzenia homeostazy

Przyczyny negatywnie wpływające na dynamiczną równowagę organizmu dzielą się na czynniki zewnętrzne, np. skażenie środowiska, i czynniki wewnętrzne, np. stres i leki (szczególnie antybiotyki i hormony).

Do najczęstszych przyczyn, które zaburzają homeostazę, należą:

  • pasożyty,
  • drobnoustroje chorobotwórcze,
  • żywność zawierająca alergeny,
  • wadliwa budowa narządów,
  • czynniki genetyczne.

Zachwianie homeostazy skutkuje stanem chorobowym, np. cukrzyca oznacza zaburzenia w procesie porządkującym stężenie glukozy we krwi. W przypadku naruszenia homeodynamiki zaleca się zażywanie suplementów diety, które uzupełniają niedobory pierwiastków.

Reklama
Reklama
Reklama
Reklama