Homeostaza, czyli dynamiczna równowaga organizmu. Jak działa?
Homeostaza, nazywana także homeodynamiką, to dynamiczna równowaga organizmu. Jest warunkiem zdrowia, który zapewnia właściwą pracę organizmu. Zaburzenia mechanizmów utrzymujących homeodynamikę, spowodowane np. czynnikami biologicznymi, skutkują wystąpieniem stanu chorobowego.
Homeostaza, nazywana także homeodynamiką, to dynamiczna równowaga organizmu. Jest warunkiem zdrowia, który zapewnia właściwą pracę organizmu. Zaburzenia mechanizmów utrzymujących homeodynamikę, spowodowane np. czynnikami biologicznymi, skutkują wystąpieniem stanu chorobowego.
Pojęcie homeostazy (z greki homoios – równy + statos – stałość) wprowadził w latach dwudziestych XX wieku amerykański fizjolog Walter Cannon.
Czym jest homeostaza?
Homeostaza umożliwia prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Jest to podstawowe pojęcie w fizjologii, które oznacza utrzymanie stałych warunków wewnątrz organizmu. Homeodynamikę zapewnia dostarczenie do komórek organizmu takich substancji jak:
- aminokwasy,
- witaminy,
- kwasy tłuszczowe.
Istotą homeostazy jest stabilność pomiędzy płynami wewnątrz- i zewnątrzkomórkowymi. Do utrzymania stabilności warunków niezbędna jest kontrola i regulacja:
- ciepłoty ciała,
- objętości płynów ustrojowych,
- ciśnienia tętniczego krwi,
- ciśnienia osmotycznego,
- ciśnienia tlenu i dwutlenku węgla,
- stężenia związków chemicznych w płynach ustrojowych,
- pH płynów ustrojowych i krwi.
Regulacja i kontrola tych parametrów dokonywana jest przez receptory, głównie chemoreceptory, które rozróżniają substancje chemiczne.
Fizjologiczne i behawioralne mechanizmy utrzymania homeostazy
Homeostaza jest niezbędnym warunkiem zdrowia. Stan chorobowy oznacza zaburzenia mechanizmów utrzymujących homeodynamikę. Mechanizmy utrzymania homeostazy dzielą się na:
- fizjologiczne (np. zwiększanie ilości skurczów w mięśniach),
- behawioralne (np. wyjście na słońce w celu podwyższenia temperatury ciała).
Bazą dla fizjologicznych mechanizmów homeostazy jest sprzężenie zwrotne (otrzymywanie przez organizm informacji o wartości wyjściowej procesu, systemu lub układu).
Zewnętrzne i wewnętrzne czynniki zaburzenia homeostazy
Przyczyny negatywnie wpływające na dynamiczną równowagę organizmu dzielą się na czynniki zewnętrzne, np. skażenie środowiska, i czynniki wewnętrzne, np. stres i leki (szczególnie antybiotyki i hormony).
Do najczęstszych przyczyn, które zaburzają homeostazę, należą:
- pasożyty,
- drobnoustroje chorobotwórcze,
- żywność zawierająca alergeny,
- wadliwa budowa narządów,
- czynniki genetyczne.
Zachwianie homeostazy skutkuje stanem chorobowym, np. cukrzyca oznacza zaburzenia w procesie porządkującym stężenie glukozy we krwi. W przypadku naruszenia homeodynamiki zaleca się zażywanie suplementów diety, które uzupełniają niedobory pierwiastków.
- Czy wiesz, co przyspiesza regenerację organizmu? Przeczytaj: l-arginina: działanie, dawkowanie, skutki uboczne.
- Na skutek odwodnienia organizmu, może dojść do zaburzeń wodno-elektrolitowych. Zobacz, do czego prowadzą i jak leczyć zaburzenia wodno-elektrolitowe.
- Odwodnienie organizmu nie zawsze musi wyglądać tak samo. Dowiedz się, czym jest odwodnienie hipertoniczne, hipotoniczne i izotoniczne.