Cechy osobowości depresyjnej: niska samoocena, introwersja i zależność od innych

Psychiatria nie wyróżnia takiego zaburzenia jak osobowość depresyjna. Wskazuje przy tym jednak na pewne cechy osobowości, które mogą zwiększyć podatność na pojawienie się depresji.

Osobowość depresyjna – mechanizmy powstawania

Wystąpieniu depresji sprzyjają takie cechy osobowości, jak:

• niska samoocena, poczucie własnej wartości uzależnione od czynników zewnętrznych, na przykład opinii innych ludzi. Często samoocena uzależniona jest od relacji z innymi ludźmi i ich opinii. Brak lub zachwianie pozytywnego obrazu siebie może zwiększać podatność na zaburzenia nastroju;
• poczucie zależności od innych osób – zazwyczaj bycie zależnym wiąże się z brakiem kontroli nad swoim życiem, niemożnością podjęcia decyzji życiowych. W przypadku osobowości zależnej depresja pojawia się na przykład w następstwie rozstania z partnerem, na którym do tej pory się polegało;
• introwersja – czyli preferowanie samotności, mała potrzeba przebywania z innymi ludźmi. Wiąże się z tendencją do przeżywania negatywnych emocji;
• tłumienie ekspresji – jest związane z problemami w wyrażaniu emocji, zwłaszcza tych negatywnych jak gniew, wrogość. Przewlekły brak rozładowywania destrukcyjnych emocji, a co za tym idzie – utrzymywanie napięcia emocjonalnego, wywołuje frustrację i także sprzyja zaburzeniom depresyjnym;
• podatność na stres i nieumiejętność radzenia sobie z nim – jest związana po części z temperamentem człowieka, jednak każdy może się nauczyć pewnych technik radzenia sobie w trudnych sytuacjach, na przykład technik relaksacyjnych.

Związek melancholii i depresji

Wymienione cechy pasują do charakterystyki melancholika, czyli jednego z czterech podstawowych typów temperamentu według koncepcji Hipokratesa. W zależności od sposobu funkcjonowania, podzielił ludzi na sangwiników, choleryków, flegmatyków i właśnie melancholików. Tych ostatnich cechuje wysoki poziom introwersji, wrażliwości i neurotyzmu oraz niska samoocena. Długo i intensywnie przeżywają niepowodzenia i trudno im zdystansować się do nich. W porównaniu do pozostałych typów temperamentu, są najbardziej podatni na depresję. Nie oznacza to, że posiadając cechy osobowości depresyjnej jesteśmy skazani na depresję – świadczy to tylko o pewnych predyspozycjach.

Wpływ depresji na osobowość

Nie tylko osobowość wpływa na to, jak bardzo podatnym można być na depresję. Także sama depresja w pewien sposób zmienia osobowość. Nie bez wpływu pozostaje także leczenie, zwłaszcza farmaceutykami, które mają często silny wpływ na zachowanie. Pytaniem jest, czy leki ujawniają prawdziwą osobowość, która była do tej pory przytłumiona chorobą, czy też głębiej zmieniają osobowość depresyjną. Pozostaje też kwestia psychoterapii, która powinna towarzyszyć leczeniu farmakologicznemu, a polega przecież na odkryciu źródeł zaburzenia i nauce nowych rodzajów zachowania. Praca terapeutyczna może dotyczyć kwestii wyuczonej bezradności.

Przede wszystkim zmiany osobowości podczas leczenia dotyczą poziomu neurotyzmu (który maleje) i introwertyzmu (który przechodzi w stronę ekstrawertyzmu). Zdarza się, że tacy ludzie sami są zaskoczeni swoim zachowaniem – stają się bardziej otwarci, asertywni i pewni siebie. Czasami wywołuje to wręcz wrażenia obcości dla samego siebie, ponieważ nowy sposób myślenia, mniej nacechowany negatywizmem, wydaje się nie pasować do osoby.

• Osoby z silną osobowością potrafią nawiązywać kontakty z innymi ludźmi.
• Ludzie z osobowością zależną na pierwszym miejscu stawiają dobro drugiej osoby.
• Osobowość unikająca dotyczy 2% populacji. Dowiedz się, czym charakteryzuje się osobowość lękliwa.