Leki psychotropowe – kiedy mogą szkodzić

Leków psychotropowych nie można kupić bez recepty – ich przyjmowanie zawsze powinna poprzedzić konsultacja z lekarzem, który wytłumaczy ich działanie, możliwe skutki uboczne. I przede wszystkim – dobierze psychotropy odpowiednie do stanu zdrowia.

1. Psychotropy a nadciśnienie – leki psychotropowe mogą wywoływać przejściowe spadki ciśnienia i senność.

2. Psychotropy a waga – antydepresanty i leki przeciwlękowe nie powodują zwiększenia łaknienia, w związku z tym nie powinny wywoływać przyrostu wagi. Część z nich ma wręcz odwrotne działanie, np. niektóre antydepresanty. Przewidziano, że w czasie epizodów depresyjnych pojawia się zjawisko „zajadania stresu”. Równie często zdarza się przeciwna sytuacja, kiedy w następstwie złego nastroju traci się apetyt, a razem z nim kilogramy – wtedy lekarz może przepisać antydepresyjne leki, które zwiększają apetyt. Inaczej wygląda sytuacja w przypadku leków narkoleptycznych, przyjmowanych np. w trakcie schizofrenii – niestety nawet nowsza generacja leków może powodować wzrost masy ciała.

3. Psychotropy a alkohol – picie raz na jakiś czas napojów alkoholowych nie wywoła jeszcze skutków ubocznych, jednak podczas regularnego łączenia leków psychotropowych z wysokoprocentowymi napojami, może wystąpić wzmocnienie działań niepożądanych tych pierwszych. Możliwe jest pojawienie się niepokoju, zaburzeń uwagi, lęku, a nawet zaburzenia świadomości. Nie powinno się także robić przerwy w przyjmowaniu leków tylko z powodu chęci wypicia, ponieważ przerwanie leczenia na własną rękę może nawet przekreślić dotychczasowe efekty leczenia.

4. Psychotropy a ciąża – ogólną zasadą jest unikanie leków w trakcie ciąży. Leki psychotropowe mogą różnie działać na rozwój płodu, w zależności od składu – od wad rozwojowych serca przez zespół abstynencyjny u noworodka. Jeśli kobieta planuje zajście w ciążę, powinna poinformować o tym swojego lekarza psychiatrę, który zdecyduje, czy sytuacja wymaga kontynuacji leczenia, ale być może za pomocą innego rodzaju leków, czy też na czas trwania ciąży wyłączy leczenie farmakologiczne, monitorując częściej stan pacjentki. O nieplanowanym zajściu w ciążę także należy lekarza bezwzględnie poinformować. Każdy przypadek jest traktowany indywidualnie. Zdarzają się sytuacje, kiedy całkowite przerwanie leczenia połączone z załamaniem nerwowym z powodu nieplanowanej ciąży może skutkować gwałtownym nawrotem depresji i myślami samobójczymi. Może się to okazać się groźniejsze dla dziecka i matki niż skutki uboczne leków.

5. Stosowanie psychotropów u dzieci – według danych z 2014 roku aż 17 milionów dzieci na całym świecie przyjmuje leki psychotropowe, z czego aż 10 milionów tych dzieci jest z USA. Także w Polsce psychologowie zaczynają bić na alarm, ponieważ coraz częściej zdarza się, że w przypadku ADHD leki stają się podstawą terapii nadpobudliwości. Nie można oczywiście całkiem umniejszać ich roli, w wielu przypadkach przyjmowanie leków psychotropowych w pewnych zaburzeniach jest koniecznie, jednak nigdy nie zastąpi terapii (rodzinnej czy indywidualnej). Traktowanie ich jako doraźny środek na problemy wychowawcze jest drogą donikąd.

Każdy lek na receptę musi być przyjmowany pod kontrolą lekarza. Nawet jeśli psychiatra poinformował o ewentualnych skutkach ubocznych i przeciwwskazaniach, warto przeczytać dokładnie ulotkę i zapoznać się ze wszystkimi zawartymi w niej informacjami. Nawet jeśli skutki uboczne wydają się nieprzyjemne (jak np. tycie), trzeba rozważyć co jest priorytetem – zdrowie psychiczne czy kilka kilogramów nadwagi, które można zrzucić po zakończeniu leczenia.

• Umiesz udzielać pierwszej pomocy? A co w przypadku pierwszej pomocy po zatruciu lekami?
• Bierzesz leki? Poznaj objawy zatrucia lekami przeciwbólowymi i nasercowymi: jak rozpoznać zatrucie?
• Jak wykonać detoks? Zapoznaj się z leczeniem zatrucia lekami.