Hermafrodytyzm prawdziwy i rzekomy – rodzaje interseksualizmu oraz jego przyczyny

Hermafrodytyzm, inaczej obojnactwo albo interseksualizm, to nieprawidłowe kształtowanie się wewnętrznych i zewnętrznych narządów płciowych. Hermafrodytyzm u człowieka może mieć podłoże genetyczne lub hormonalne. Wyróżnia się obojnactwo prawdziwe oraz rzekome: męskie i żeńskie.

Hermafrodyta to postać z mitologii greckiej. Był on synem bogów Hermesa i Afrodyty. Na prośby zakochanej w nim nimfy Salmakis bogowie połączyli ją z nim w jednym ciele.

Obojnactwo prawdziwe

U osoby, u której występuje hermafrodytyzm prawdziwy (albo obojnactwo prawdziwe), obecne są obojnacze gonady (gruczoły) płciowe: zarówno jądra, jak i jajniki. Zewnętrzne narządy płciowe, u kobiet m.in. wzgórek łonowy, łechtaczka i wargi sromowe, u mężczyzn moszna i prącie, mogą być charakterystyczne dla danej płci lub łączyć cechy narządów płciowych właściwych obu płciom. Przykładem może być znacznie powiększona łechtaczka. Podobnie jest w przypadku wewnętrznych narządów płciowych, np. jajowodów i pochwy u kobiet oraz nasieniowodów u mężczyzn. Osoby, u których występują cechy hermafrodytyzmu prawdziwego, mogą identyfikować się zarówno z płcią męską, jak i żeńską.

Obojnactwo rzekome męskie

U osób z hermafrodytyzmem rzekomym męskim występuje kariotyp męski (zestaw 46 chromosomów, z których jedna para to chromosomy płciowe X i Y). Nieprawidłowe wygląd i funkcjonowanie narządów płciowych są natomiast wynikiem niewłaściwego rozwoju jąder (dysgenezji gonad) albo niewłaściwego oddziaływania produkowanych przez jądra androgenów na organizm. Wyróżnia się następujące postacie męskiego obojnactwa rzekomego:

• czysta dysgenezja gonad, kiedy zamiast jąder występuje tkanka łączna przypominająca zrąb jajnika, a wewnętrzne i zewnętrzne narządy płciowe są żeńskie, osoba z czystą dysgenezją postrzega siebie jako kobietę;
• mieszana dysgenezja gonad – obecne jest jedno, słabo rozwinięte jądro;
• częściowa dysgenezja gonad – nieprawidłowo rozwinięte jądra znajdują się po obu stronach.
• W dwóch ostatnich przypadkach zarówno wygląd narządów płciowych, jak i identyfikacja płciowa zależą od tego, jakie hormony (męskie czy żeńskie) wydzielane przez gonady płciowe przeważają.

Do zaburzeń związanych z nieprawidłową produkcją lub oddziaływaniem androgenów powiązanych z żeńską identyfikacją płciową należą:

• zespół feminizujących jąder (zespół niewrażliwości na androgeny) – brakuje receptorów dla prawidłowo wydzielanego przez jądra testosteronu, brak jest macicy, owłosienia pach i łona, występują jądra, ale narządy zewnętrzne płciowe są żeńskie;
• zaburzenia biosyntezy testosteronu w jądrach płodu – zbyt mała ilość produkowanego testosteronu sprawia, że rozwijają się zewnętrzne obojnacze narządy płciowe, brakuje wewnętrznych narządów płciowych z wyjątkiem jąder.

Męska identyfikacja płciowa występuje natomiast u osób z:

• upośledzeniem aktywności 5-α-reduktazy – wskutek mutacji genetycznej testosteron nie jest przekształcany w formę oddziałującą na komórki (dihydrotestosteron), choć obecne są wewnętrzne męskie narządy płciowe, narządy zewnętrzne są słabo ukształtowane;
• zespołem przetrwałych przewodów Müllera – przewody Müllera, które w życiu płodowym powinny uwstecznić się u chłopców, nie zanikają, przy żeńskich wewnętrznych narządach płciowych obecne są wówczas także jądra oraz męskie narządy płciowe zarówno wewnętrzne, jak i zewnętrzne.

Obojnactwo rzekome żeńskie

Obojnactwo rzekome żeńskie polega na tym, że przy kariotypie żeńskim (46 XX) obok wewnętrznych narządów płciowych żeńskich występują zewnętrzne narządy płciowe podobne do męskich, np. przerośnięta łechtaczka. Osoby z tym typem hermafrodytyzmu najczęściej identyfikują się z płcią żeńską, mogą jednak chętniej wchodzić w męską rolę płciową i wyrażać seksualne zainteresowanie kobietami. Nie jest to jednak regułą. Obojnactwo rzekome typu żeńskiego najczęściej spowodowane jest przez wrodzony przerost nadnerczy.

• Czy wiesz, że mózg kobiety i mężczyzny różni się? Przeczytaj, co to jest płeć mózgu: mózg kobiety i mężczyzny.
• Przeczytaj więcej na temat interseksualizmu. Na czym polega interseksualizm?
• Chcesz urodzić chłopczyka lub dziewczynkę? Sprawdź, co decyduje o płci dziecka.