Czynniki krzepnięcia krwi

Czynniki krzepnięcia krwi są badane u pacjentów z zaburzeniami hemostazy, skazą krwotoczną czy też podejrzeniami wrodzonego zaburzenia krzepnięcia.

Białka, stanowiące czynniki krzepnięcia krwi są niezbędne do tworzenia się skrzepów. Powstają w wątrobie i są transportowane w chwili zranienia do miejsca krwotoku.

Czym są czynniki krzepnięcia krwi?

Czynniki krzepnięcia krwi to grupy białek, które biorą udział w procesie gojenia ran. Są niezbędne do prawidłowego krzepnięcia. Ich nieprawidłowe stężenie może powodować niekontrolowane krwawienie, uszkodzenia naczyń krwionośnych lub przedłużenia procesu hamowania wypływu krwi z organizmu (taki proces nazywany jest hemostazą).

Osoczowe czynniki krzepnięcia krwi:

I – fibrynogen,
II – protrombina,
V – proakceleryna,
VII – prokonwertyna,
VIII – czynnik antyhemofilowy A,
IX – czynnik antyhemofilowy B
X – czynnik Stuarta – Prowera,
XI – czynnik antyhemofilowy C
XII – czynnik Hagemana,
XIII – czynnik stabilizujący fibrynę.

Badania czynników krzepnięcia krwi

Osoba która chce zbadać czynniki krzepnięcia krwi w pierwszej kolejności powinna wykonać testy aPTT i INR. Badanie aPTT, inaczej czasu kaolinowo-kefalinowego, pozwala stwierdzić ewentualny niedobór czynnika VII lub witaminy K. Test INR, nazywany też czynnikiem oceniającym sprawność zewnątrzpochodnego układu aktywacji protrombiny, ocenia, jak szybko krzepnie krew. Jeśli te badania dadzą złe wyniki, zalecane jest badanie czynników krzepnięcia krwi, które pozwoli określić ich przyczyny. Nie trzeba być na czczo. Aby określić czynniki krzepnięcia krwi pobierana jest próbka krwi żyły znajdującej się w wewnętrznej części łokcia.

Normy czynników krzepnięcia krwi

Norma dla czynnika pierwszego, fibrynogenu, wynosi 1,5-3,5 grama na litr. Większe stężenia mogą występować u osób w podeszłym wieku i mających problemy z nadwagą. Pozostałe czynniki krzepnięcia krwi są przedstawiane w wartości procentowej normy:

czynniki V, VI, IX, X, XI, XII – 70–130% normy,
czynniki VIII – 50–150% normy,
dla czynnika XIII nie ma określonej normy.

Czynniki krzepnięcia krwi – niedobór a nadmiar

Czynnik krzepnięcia krwi I - fibrynogen
Niedobór fibrynogenu występuje u osób z:

z zespołem rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego,
z ciężką chorobą wątroby,
z chorobami genetycznymi np. wrodzoną afibrynogemią.

Zbyt wysoka wartość pojawia się u pacjentów:

z cukrzycą,
palących,
starszych,
z miażdżycą tętnic,
kobiet w ciąży,
zatorem tętnicy płucnej,
ze stanem zapalnym.

Czynniki krzepnięcia krwi II, V i VII

Czynnik II – jego niedobór może oznaczać niedobór witaminy K.
Czynnik V – wartości poza normą oznaczają występowanie choroby genetycznej np. parahemofilii.
Czynnik VII – niedobór oznacza choroby wątroby, zbyt małą ilość witaminy K w organizmie, zaś nadmiar występuje u osób starszych, kobiet w ciąży i mających problem z otyłością.

Czynniki krzepnięcia krwi VIII, IX i X

Czynnik VII – niedobór tego czynnika pojawia się w przebiegu chorób autoimmunizacyjnych, alergii na leki i hemofilii. Większe stężenie czynnika występuje u kobiet w ciąży, podczas ćwiczeń aerobowych i zakrzepicy żylnej.
Czynnik IX – zmniejszona wartość oznacza choroby dziedziczne np. hemofilia typu B, niedobór witaminy K, choroby wątroby i zespół nefrytyczny. Stężenie czynnika IX rośnie z wiekiem i podczas stosowania środków antykoncepcyjnych.
Czynnik X - niedobór czynnika może być spowodowany brakami witaminy K w organizmie, występowaniem szpiczaka mnogiego lub obniżeniem poziomu białek w wątrobie. Może powodować krwawienie z nosa jak i wylewy dostawne.

Czynnik krzepnięcia XI, XII i XIII

Czynnik XI – zmniejszona wartość oznacza dziedziczny jego niedobór.
Czynnik XII – krąży w organizmie w postaci nieaktywnej.
Czynnik XIII – jego niedobór może oznaczać choroby wątroby i ostrą białaczkę szpikową.

Czynniki krzepnięcia krwi, a witamina K

Czynniki krzepnięcia krwi II i VII wymagają odpowiedniego zaopatrzenia organizmu w witaminę K. Jej niedobór może powodować zaburzenia krzepnięcia krwi, problemy z gojeniem się ran i powstawanie krwotoków wewnętrznych.

Może być przyczyną problemów z krzepliwością krwi. Zobacz, czym jeszcze skutkuje nadmiar płytek krwi.
Po skaleczeniu ucieka ci duża ilość krwi? Zobacz, jakie badania krzepliwości krwi powinnaś wykonać i jak sprawdzić krzepliwość.