Na czym polega wywiad środowiskowy?

Wywiad środowiskowy polega na uzyskaniu szczegółowych informacji dotyczących danej osoby lub rodziny, stosunków osobistych i majątkowych tych osób, ich trybu życia i stanu zdrowia. Przeprowadza się go w sprawach dotyczących przyznania pomocy społecznej, w postępowaniu w sprawach rodzinnych i opiekuńczych oraz w sprawach karnych.

Kiedy przeprowadza się wywiad środowiskowy

Potrzeba przeprowadzenia wywiadu środowiskowego pojawia się w różnych sytuacjach. Celem jego przeprowadzenia jego uzyskanie jak największej ilości informacji na temat danej osoby czy rodziny – sytuacji osobistej, rodzinnej, majątkowej, mieszkaniowej itp. Wywiad środowiskowy przeprowadza się, gdy danym osobom potrzebna jest pomoc ze strony państwa. Jest on również przeprowadzany dla celów postępowania sądowego w sprawach rodzinnych, cywilnych oraz karnych.

Wywiad środowiskowy: pomoc społeczna

Przeprowadzenie wywiadu środowiskowego jest niezbędne, aby przyznać pomoc społeczną. Przeprowadza go pracownik socjalny w ciągu 14 dni od otrzymania informacji, że taka pomoc może być danej osobie czy rodzinie konieczna. Podczas wywiadu środowiskowego ustala on szczegółowo jaka jest sytuacja rodzinna, majątkowa i dochodowa osób, którym może być potrzebna pomoc.

Wywiad środowiskowy zawiera dane osoby, której dotyczy, dane jej rodziny, informacje dotyczące łącznego dochodu rodziny, jej wydatków, sytuacji mieszkaniowej, zdrowotnej oraz rodzinnej. Ustala się, w jaki sposób rodzina funkcjonuje w najbliższym środowisku, jakie są potrzeby i oczekiwania osób wnoszących o pomoc.

Wywiad środowiskowy pracowników socjalnych pomocy społecznej polega na rozmowie z osobami, którym ma zostać udzielona pomoc. Nie przeprowadza się go poprzez wypytywanie sąsiadów o tryb życia osoby potrzebującej pomocy. Przeprowadzający wywiad powinien mieć także wgląd do dokumentów takich jak orzeczenie o niepełnosprawności, decyzje dotyczące przyznania renty czy emerytury, zaświadczenie o wysokości dochodów itp. Pracownik socjalny jest zobowiązany do zachowania w tajemnicy wszystkich informacji, które zdobędzie podczas przeprowadzania wywiadu środowiskowego.

Wywiad środowiskowy: sprawy rodzinne i opiekuńcze

Sąd opiekuńczy może zwrócić się o przeprowadzenie wywiadu środowiskowego w celu ustalenia szczegółów dotyczących sytuacji rodziny i małoletniego, których dotyczy postępowanie sądowe. W szczególności ustala się jakie są warunki wychowawcze małoletniego, sytuacja bytowa rodziny, zachowanie i przebieg nauki dziecka, a także jego stosunek do rodziny i otoczenia.

Wywiad środowiskowy w sprawach rodzinnych przeprowadza kurator lub pracownik socjalny. Sąd może je również uzyskać od właściwej jednostki organizacyjnej wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej. Wywiad przeprowadza się w ciągu 14 dni od powzięcia informacji o konieczności jego przeprowadzenia. W sytuacjach, gdy interwencja może być niezbędna niezwłocznie, wywiad środowiskowy przeprowadza się jak najszybciej, nie później niż w ciągu 2 dni od otrzymania wiadomości o takiej potrzebie. Przeprowadza się go w miejscu zamieszkania lub pobytu rodziny. Osoba przeprowadzająca wywiad dokonuje analizy sytuacji dziecka i rodziny poprzez rozmowę zarówno z nimi, jak i osobami z ich otoczenia, np. pracownikami szkoły.

Warto podkreślić, że kurator w tym przypadku zbiera informacje także od osób z otoczenia dziecka i rodziny, czyli także m.in. wśród sąsiadów. Kurator ma obowiązek zachować w tajemnicy wszystko, czego dowiedział się podczas wywiadu środowiskowego. Przy jego przeprowadzaniu musi wylegitymować się legitymacją służbową wobec każdej przepytywanej osoby. Z przeprowadzonego wywiadu kurator sporządza sprawozdanie, które przedstawia sądowi.

Wywiad środowiskowy: sprawy karne

Wywiad środowiskowy przeprowadza się również w sprawach karnych. Celem jest poznanie sytuacji życiowej oskarżonego, jego dotychczasowego trybu życia i stosunków w najbliższym środowisku. Uzyskuje się też informacje o jego stanie zdrowia, nałogach, stanie majątkowym oraz źródłach dochodu. W tym celu rozpytuje się osoby z jego najbliższego otoczenia. Jeśli wywiad przeprowadza pracownik socjalny, to policja zobowiązana jest zapewnić mu ochronę. Co więcej, osoba taka ulega wyłączeniu na takich zasadach jak sędziowie, co zapewnić ma bezstronność jej osądów na temat oskarżonego.

Przeprowadzenie wywiadu środowiskowego w sprawach karnych może być obowiązkowe. Sytuacja taka ma miejsce w sprawach o zbrodnie, a także gdy oskarżony o umyślne przestępstwo przeciwko zdrowiu nie ukończył w chwili jego popełnienia 21. roku życia.