Nerwica społeczna, czyli socjofobia: objawy, diagnostyka, leczenie

Socjofobia to coś więcej niż nieśmiałość. Choroba ta utrudnia funkcjonowanie w społeczeństwie i jest ciągłym źródłem cierpienia psychicznego. Ten rodzaj lęku dotyczy coraz większej części społeczeństwa i przez niektórych jest uznawany za jedną z chorób cywilizacyjnych.

Czym jest socjofobia?

Socjofobia to zaburzenie psychiczne, które wywołuje silne stany lękowe podczas kontaktów z obcymi lub słabo znanymi ludźmi. Chory obawia się oceny ze strony innych, kompromitacji i poniżenia. Lęk powoduje u socjofoba przeświadczenie, że każda interakcja społeczna stawia go w centrum zainteresowania otoczenia, co w połączeniu z przekonaniem, że zawstydzenie jest widoczne dla innych, jeszcze bardziej nasila stres. Osoba z nerwicą społeczną zdaje sobie sprawę ze swojego problemu, nie jest jednak w stanie opanować lęku, co powoduje u niej cierpienie psychiczne i jest powodem wycofania z życia towarzyskiego. Człowiek nie może całkiem uciec od życia społecznego, socjofobowie muszą więc codziennie zmagać się z silnym stresem, który utrudnia im normalne funkcjonowanie.

Objawy socjofobii

Socjofobiczny lęk uaktywnia się nie tylko w momencie interakcji społecznej, może się pojawić na długo przed nią, w postaci tzw. lęku antycypacyjnego, czyli takiego, który towarzyszy samemu wyobrażeniu o potencjalnej sytuacji stresowej. Chory na nerwicę społeczną już na kilka dni przed ważnym spotkaniem czy wystąpieniem publicznym może odczuwać dolegliwości takie jak:

• nudności i wymioty,
• bóle brzucha,
• drżenie rąk,
• nadmierna potliwość,
• czerwienienie się.

Kiedy przychodzi mu wystąpić przed dużą grupą, objawy jeszcze bardziej się nasilają, a stres nie pozwala wydobyć z siebie głosu. Nie należy jednak mylić socjofobii z nieśmiałością, którą momentami może przypominać. Fobia społeczna sprawia, że chorzy boją się wykonywać w obecności innych czynności, które przez resztę społeczeństwa uznawane są za zwyczajne. Mogą np. odczuwać lęk przed złożeniem podpisu w obecności urzędnika, zjedzeniem posiłku w restauracji, skorzystaniem z publicznej toalety czy rozmową przez telefon w towarzystwie drugiej osoby. Unikają wielu prozaicznych życiowych czynności, odgradzają się murem od reszty społeczeństwa, które nie zawsze jest w stanie okazać im zrozumienie.

Diagnostyka socjofobii

Wstępną diagnostykę socjofobii można przeprowadzić w warunkach domowych, poprzez zrobienie ogólnodostępnego testu Liebowitza, który odróżnia fobię społeczną od zwykłej nieśmiałości. Pełna diagnoza nie jest jednak możliwa bez badania psychologicznego, a niekiedy także testów laboratoryjnych, ponieważ zaburzenie to może mieć podłoże nie tylko psychiczne, ale i somatyczne.

Leczenie socjofobii

Możliwe jest całkowite wyleczenie socjofobii, ale niewielu chorych zgłasza się do poradni, bo konfrontacja z lekarzem jest dla nich kolejnym bodźcem stresowym. Leczenie nerwicy społecznej odbywa się drogą terapii poznawczo-behawioralnej (łagodnego i stopniowego konfrontowania z bodźcami lękogennymi). Przy silnych zaburzeniach terapię uzupełnia się farmakologią – lekami antydepresyjnymi (z grupy SSRI), przeciwlękowymi i beta-blokerami niwelującymi fizyczne objawy, takie jak np. nadpotliwość.