Rozwój psychiczny dziecka, czyli pierwsze kroki w psychice

Rozwój psychiczny dziecka w ciągu dwóch pierwszych lat jest kluczowy, ponieważ rzutuje na późniejsze lata oraz na życie dorosłe. Wymaga od rodziców dużego zaangażowania. Pierwszym punktem kryzysowym może stać się lęk separacyjny, który silnie związany jest z poczuciem bezpieczeństwa u małego dziecka.

Pierwsze chwile dla dziecka są etapem „systemu zamkniętego”. Oznacza on okres, w którym dziecko przyzwyczaja się do życia poza ciałem matki, przez to przeważnie śpi, ma krótkie chwile czuwania, przeważnie zamknięte oczy i reaguje jedynie na własne podstawowe potrzeby fizjologiczne – głód, wydalanie.

Rozwój psychiczny dziecka – najtrudniejszy pierwszy (k)rok

Pierwszy rok życia to okres strachu. Dziecko jest całkowicie bezradne, dominuje u niego pamięć krótkotrwała i pojmuje świat „tu i teraz”. Jeżeli przyzwyczai się do widoku matki, a przez chwilę nie będzie jej widzieć, będzie przerażone, że zniknęła na zawsze.

Najlepsze środowisko dla dziecka w pierwszym roku życia to sytuacje powtarzalne i rutynowe. Buduje to w nim poczucie bezpieczeństwa i bliskości rodzica oraz wspomaga rozwój pamięci długotrwałej. Łączy się również z pierwszym, poważnym kryzysem rozwojowym (przejście z jednej fazy rozwojowej do drugiej) nazywanym lękiem separacyjnym. Przejawia się on nieodpartą chęcią przebywania z opiekunem i silnie łączy się z poczuciem bezpieczeństwa. Jeżeli przeżycie tego kryzysu nastąpi bez większych zaburzeń (przeważnie pojawia się ok. 8-10 miesiąca życia), a rodzic będzie blisko dziecka, to nastąpi kolejna faza rozwoju psychicznego – zaciekawienie światem zewnętrznym.

Rozwój psychiczny dziecka – drugi rok to okres odkrywcy

W drugim roku życia dziecko przestaje wpatrywać się w rodzica, zaczyna błądzić oczami wokół otoczenia. Zaciekawia go wszystko, co jest w stanie zobaczyć, a w późniejszym miesiącach odważa się już po nie sięgać.

Strach, który wcześniej przepełniał malucha, teraz powoli zastępowany jest zaciekawieniem i zdziwieniem. Ważna jest w tej fazie nadal relacja z rodzicem, ponieważ mimo że dziecko interesuje już świat zewnętrzny, to nadal potrzebuje wrócić do swojej „bezpiecznej strefy” - czyli rodzica. Opiekun powinien wykorzystać ten moment do rozwoju intelektualnego dziecka – czytać mu książki, zabierać na spacery do interesujących miejsc i spędzać z nim czas w otoczeniu innych ludzi.

Przez dwa pierwsze lata jedną z najważniejszych części rozwoju psychicznego dziecka jest tzw. „zlanie się z rodzicem”, a późniejsze powolne wyodrębnianie się własnego „ja”. Oznacza to, że na początku dziecko pojmuje siebie i rodzica jako jedną całość, a później (przeważnie ok. 12-16 miesiąca życia) zauważa powoli odrębność. Przez cały ten okres jednak uczy się zachowania poprzez naśladownictwo i identyfikację z rodzicem.

• Dziecko w wieku od trzech do sześciu lat rozwija się bardzo szybko. Zobacz, jak powinien przebiegać prawidłowy rozwój psychiczny dziecka w wieku przedszkolnym.
• Nie wiesz, jak ubrać dziecko do przedszkola? Zobacz, jaki jest najwygodniejszy strój dla przedszkolaka.
• Dziecko w wieku przedszkolnym zaczyna jasno wytyczać swoje granice oraz komunikować potrzeby. Dowiedz się więcej: co powinien umieć przedszkolak?