Jak podawać insulinę? Rodzaje insulin

Iniekcję insuliny muszą regularnie wykonywać cukrzycy, którzy w ten sposób zapobiegają niebezpiecznemu dla nich wzrostowi poziomu cukru we krwi. Insulina dzieli się na bazalną i doposiłkową – każda z nich dostarcza 50% dziennego zapotrzebowania hormonu. Podział ten nie jest jednak jedynym i aby dobrać odpowiednią insulinę, trzeba się zapoznać ze szczegółową klasyfikacją, zwłaszcza, że od rodzaju insuliny zależy sposób jej dawkowania i wstrzykiwania.

Insulina a cukrzyca

Insulina to hormon, który odpowiada za metabolizm białek, węglowodanów oraz tłuszczów i reguluje wchłanianie cukru z krwi do tkanek. Kiedy trzustka produkuje zbyt mało insuliny lub tkanki uodparniają się na działanie tego hormonu, niebezpiecznemu podnoszeniu się poziomu cukru zapobiega się poprzez regularne dostarczanie do krwioobiegu dawki insuliny. Niedobór lub upośledzone działanie insuliny dotyczy cukrzyków, którzy oprócz zachowywania diety muszą codziennie pamiętać o sprawdzaniu poziomu cukru we krwi i zastrzykach.

Kryteria podziału insulin

Insuliny różnią się od siebie czasem działania. Występują insuliny: krótkodziałające (1–3 h), o średnim czasie działania (4–12 h) i długodziałające (24 h). Istnieją też analogi insuliny, czyli hormony w formie zmodyfikowanej genetycznie, które mają zmieniony czas działania i wchłaniania. Główny podział dotyczy jednak czasu podawania względem przyjmowanych posiłków. Insulinę bazalną wstrzykuje się między posiłkami, a insulinę doposiłkową – w czasie posiłków.

Główne rodzaje insulin

Insulina bazalna (bazowa lub podstawowa) zaspokaja 50% dziennego zapotrzebowania na insulinę. Jest niezbędna do kontroli cukru we krwi w nocy, na czczo i między posiłkami. Drugie 50% dziennego zapotrzebowania zaspokaja insulina doposiłkowa (bolusowa), której dawki (bolusy) uzależnione są od rodzaju przyjmowanego pokarmu. Produkty białkowo-tłuszczowe wymagają wstrzyknięcia bolusów przedłużonych, natomiast węglowodany – prostych. Przy posiłkach łączących w sobie jedne i drugie aplikuje się bolusy złożone.

1. Insulina bazalna, np. Levemir, Lantus Gensulin N:

• działanie: hamuje uwalnianie kwasów tłuszczowych i reguluje wydzielanie glukozy przez wątrobę,
• czas działania: długi lub pośredni,
• częstotliwość dawkowania: dwa razy dziennie – rano i wieczorem, codziennie o tych samych porach,
• miejsce aplikacji: tkanka podskórna ud lub pośladków (tu wchłania się wolno).

2. Insulina doposiłkowa, np. Actrapid, Gensulin R, Apidra, NovoRapid:

• działanie: naśladuje wzrost poziomu insuliny podczas przyjmowania posiłku,
• czas działania: krótki,
• częstotliwość dawkowania: sześć razy dziennie – w czasie trzech głównych posiłków i trzech przekąsek (analogi – po każdym posiłku),
• miejsce aplikacji: tkanka podskórna brzucha lub przedramienia (tu wchłania się szybko).

Techniki wstrzykiwania insuliny

Insulina jest produkowana w formie wkładów do penów (specjalnych długopisów) insulinowych. Po wyczerpaniu takiego wkładu wymienia się go na nowy. Insulinę można też wstrzykiwać za pomocą jednorazowych wstrzykiwaczy. Ilość hormonu zarówno we wkładzie, jak i we wstrzykiwaczu to 300 jednostek. O dawkowaniu decyduje diabetolog. Przed podaniem insuliny trzeba zawsze zmierzyć poziom cukru w krwi, a podczas iniekcji obowiązują następujące zasady:

1. Przed użyciem igły trzeba sprawdzić jej drożność i usunąć zalegające w niej powietrze. Aby to zrobić nastawia się pokrętło na 2 lub 3 jednostki insuliny i po skierowaniu igły do góry naciska się tłok do momentu, aż na końcu igły pojawi się kropla insuliny.
2. Jeśli insulina jest nieprzezroczysta, przed wstrzyknięciem należy ją wymieszać, obracając delikatnie pen lub fiolkę.
3. Igłę wbija się zawsze w tkankę podskórną, a nie w mięśnie, by nie zaburzyć czasu wchłaniania i działania insuliny.
4. Po iniekcji lepiej nie wyciągać od razu igły – powoduje to wyciekanie insuliny. Trzeba odczekać 10 s.
5. Nie wolno rozmasowywać miejsca nakłucia po wprowadzeniu insuliny – wytwarzająca się w wyniku tarcia wysoka temperatura przyspiesza chłonięcie i powoduje niedocukrzenie. Z tego samego powodu trzeba unikać iniekcji na słońcu i tuż po kąpieli.
6. Należy od czasu do czasu zmieniać miejsca wstrzyknięć insuliny. Nakłuwanie cały czas tego samego obszaru może spowodować przerost tkanki podskórnej i powstawanie zrostów oraz guzków.

• Przeczytaj o zastosowaniu i zaletach insuliny analogowej. Czy analogi insuliny szansą dla cukrzyków?
• Łatwe wstrzykiwanie insuliny jest możliwe. Dowiedz się więcej na temat pena do insuliny, czyli automatycznego wstrzykiwacza dla cukrzyków.
• Jesteś w ciąży i musisz stosować insulinę? Zobacz, czy insulina w ciąży szkodzi dziecku.