Przyczyny nadczynności tarczycy: choroba Gravesa-Basedowa, zapalenie tarczycy, przedawkowanie leków

Nadczynność tarczycy to jedna z najczęściej spotykanych chorób układu wydzielania wewnętrznego, która 10 razy częściej dotyka kobiet niż mężczyzn. Powoduje nie tylko zmiany w budowie gruczołu tarczowego, ale również zaburzenia jego funkcjonowania. Rozwój nadczynności tarczycy może mieć podłoże immunologiczne, przyczynia się też nieodpowiednia (zarówno zbyt duża, jak i zbyt mała) ilość jodu w organizmie.

Choroba Gravesa-Basedowa

Za 75% przypadków nadczynności tarczycy (u dorosłych, u dzieci jest to aż 90%) odpowiada choroba Gravesa-Basedowa, która jest zaburzeniem immunologicznym powodującym łączenie się przeciwciał z komórkami tarczycy. W efekcie komórki tarczycy zaczynają się silnie rozrastać i uwalniać, a przysadka mózgowa uwalnia więcej hormonów tarczycy. Chorobę Gravesa-Basedowa wywołują trzy czynniki: genetyczny (defekt limfocytów T), środowiskowy (np. stres, infekcja bakteryjna, palenie papierosów), wewnątrztarczycowy (skłonność gruczołu do nadmiernej produkcji hormonów).

Wole guzowate nadczynne: choroba Goetscha i choroba Plummera

Wole guzowate powstaje w wyniku niedoboru jodu. Zbyt mała ilość tego pierwiastka w obrębie tarczycy powoduje miejscową aktywację czynników wzrostowych (namnażania się komórek tarczycy). Poza tym wole guzowate sprawia, że zwiększa się uwalnianie z przysadki mózgowej TSH (hormonu tarczycy). Schorzenie to może przyjąć postać choroby Goetscha (kiedy pojawia się pojedynczy guz) lub choroby Plummera (gdy występuje wiele guzów). Dwukrotnie częstsza jest choroba Plummera.

Zespół Marine-Lenharta

U niektórych chorych nadczynność tarczycy spowodowana jest wystąpieniem choroby Gravesa-Basedowa i wola guzowatego nadczynnego jednocześnie, są to jednak sytuacje bardzo rzadkie. Połączenie tych dwóch schorzeń nazywane jest zespołem Marine-Lenharta.

Przedawkowanie leków z hormonami tarczycy lub jodem

Nadaktywność gruczołu tarczycy może być też spowodowana zażywaniem leków, które zawierają dawki sztucznego hormonu tarczycy i jodu. Zagrożeni są zwłaszcza chorzy leczący się na niedoczynność tarczycy – leki, które przyjmują mają pokrywać niedobory, ale w wyniku złego dawkowania poziom hormonu tarczycy lub ilość jodu może przekroczyć dopuszczalne normy, a niedoczynność tarczycy przekształcić się w nadczynność.

Przyjmowanie leków z amiodaronem

Szczególną ostrożność w przyjmowaniu leków powinni zachować też ci, którzy cierpią na schorzenia układu krążenia i przyjmują farmaceutyki zawierające amiodaron. Związek ten może zaburzać wydzielanie hormonu tarczycy. Jest też niebezpieczny ze względu na wysoką zawartość jodu.

Zapalenie tarczycy

Do powstania nadczynności tarczycy przyczynia się też stan zapalny gruczołu tarczowego, który może być wynikiem działania wirusów i bakterii lub pojawić się na skutek innego schorzenia (np. choroby Hashimoto). Stan zapalny sprawia, że komórki tarczycy obumierają, czego skutkiem jest chwilowe uwalnianie większej ilości hormonów. Gdy stan zapalny zostaje wyleczony, zwykle przechodzi on nie w nadczynność, a w niedoczynność tarczycy. Zapalenie gruczołu tarczowego może mieć postać ostrą, podostrą i przewlekłą. Wyróżnia się różne jego typy, wśród których występuje np. poporodowe zapalenie tarczycy z naciekami limfocytarnymi lub popromienne zapalenie tarczycy. Stan zapalny jest tym niebezpieczniejszy, że jego objawy często sugerują przeziębienie lub w ogóle nie występują.

• Trudno zdiagnozować niedoczynność tarczycy. Zobacz spis wszystkich objawów tej choroby.
• Niedoczynność tarczycy u dzieci zaburza ich rozwój. Ważna jest odpowiednia diagnostyka i dobór leczenia.
• Dzieci z niedoczynnością tarczycy mają tendencję do tycia. Dzieje się tak, mimo że maluch nie ma apetytu.