Dyssomnie i parasomnie, czyli zaburzenia snu

Zaburzenia snu mogą dotyczyć jakości lub długości snu. Negatywnie wpływają one na emocjonalne, umysłowe lub fizyczne funkcjonowanie organizmu. Pierwotne zaburzenia snu dzielimy na dyssomnie i parasomnie. Badaniem stosowanym w przypadku niektórych zaburzeń snu jest polisomnografia.

Pierwotne zaburzenia snu – dyssomnie

Dyssomnie to właściwe zaburzenia snu, do których zaliczają się:

• bezsenność (pierwotna insomnia) – to zmniejszona ilość snu bądź gorsza jakość snu. Przyczyną bezsenności są: kłopoty z zasypianiem, przedwczesne przebudzanie się lub brak uczucia wyspania. Bezsenność pierwotna rozpoznawana jest, gdy jej objawy występują przez około miesiąc a bezsenność nie jest spowodowana przyjmowanymi substancjami psychoaktywnymi (np. kofeina, alkohol), zaburzeniami psychicznymi (np. zaburzeniami lękowymi, schizofrenią) ani chorobą somatyczną (np. chorobami tarczycy, niewydolnością wątroby).
• nadmierna senność (pierwotna hipersomnia) – senność występuje pomimo przespania nocy. Sen się przedłuża lub jego epizody występują w ciągu dnia. Pierwotna hipersomnia rozpoznawana jest, gdy jej objawy powtarzają się przez co najmniej miesiąc i podobnie jak w przypadku pierwotnej bezsenności nie są spowodowane żadną chorobą somatyczną, zaburzeniami psychicznymi ani przyjmowanymi substancjami psychoaktywnymi.
• narkolepsja – choroba neuropsychiatryczna, na którą składają się cztery objawy – senność w ciągu dnia, omamy, katapleksja (nagła i odwracalna utrata napięcia mięśniowego) i porażenie przysenne (porażenie mięśni z równoczesnym zachowaniem świadomości). U osób cierpiących na narkolepsję rzadko występują wszystkie cztery objawy.
• zaburzenia rytmu snu i czuwania – zaburzenia snu pomiędzy indywidualnym rytmem snu a wymaganiami środowiskowymi. Zaburzenia rytmu snu prowadzą do nadmiernej senności wówczas, gdy osoba powinna czuwać i bezsenności w chwili, gdy powinna spać.

Pierwotne zaburzenia snu - parasomnie

Parasomnie to zaburzenia snu dotyczące tego, co dzieje się w trakcie snu lub przy wybudzaniu się. Do parasomnii zalicza się:

• upojenie senne – krótkotrwały stan psychotyczny, który pojawia się po nagłym obudzeniu. Osoba w stanie upojenia sennego ma zmiany świadomości występujące bezpośrednio po obudzeniu.
• koszmary senne – marzenia senne, które wywołują przerażenie. Koszmary mają długotrwały charakter i występują w fazie REM (faza snu, w której występują szybkie ruchy gałek ocznych). Treść koszmarów często przedstawia wydarzenia, które zagrażają bezpieczeństwu lub życiu.
• lęki nocne – występują zwykle niedługo po zaśnięciu. Osoba cierpiąca na lęki nocne zazwyczaj siada na łóżku i przeraźliwie krzyczy. Atak może utrzymywać się od kilku sekund do kilkunastu minut, następnie osoba się uspokaja i zasypia. Następnego dnia po przebudzeniu niczego nie pamięta. W trakcie ataku nie występuje pełnia świadomość, a cierpiący na lęki nocne negatywnie reaguje na próby uspokojenia.
• somnambulizm – potocznie nazywany lunatyzmem. Objawy lunatykowania pojawiają się około 30-40 minut po zaśnięciu. Jest to zjawisko chodzenia w trakcie snu. Podczas lunatykowania umysł jest w trakcie snu. Lunatyk nie ma możliwości kontrolowania swoich zachowań, ma otwarte oczy i jest podatny na sugestie innych. Zwykle somnambulizm nie pozostawia wspomnień.
• katatrenia – polega na wydawaniu głośnych jęków. Katatrenia obniża komfort życia domowników, ale nie zagraża życiu osób na nią cierpiących.

Badanie zaburzeń snu – polisomnografia

Powszechnie stosowanym badaniem w przypadku zaburzeń snu jest polisomnografia. Badanie polisomnograficzne stosowane jest w celu zapisu zmiennych parametrów ludzkiego organizmu podczas snu. Zależnie od zaburzeń snu w badaniu polisomnograficznym wykorzystywane są różne czujniki, np. czujnik położenia ciała (umożliwia zapis pozycji ciała w trakcie snu), aktimetr (czujnik ruchu kończyn), termistor (umieszczony w okolicy ust i nosa reaguje na zmiany temperatury powodowane przepływem powietrza).