Zaburzenia odżywiania w okresie niemowlęcym, wczesnodziecięcym i nastoletnim. Przyczyny i objawy zaburzeń odżywiania

Zaburzenia odżywiania u niemowląt mogą rozwijać się w wyniku wcześniactwa lub chorób, które sprawiają, dziecko jest nadmiernie senne lub ma problemy ze ssaniem. U małych dzieci odmowa przyjmowania posiłków często jest związana z traumatycznym wydarzeniem w przeszłości.

Zaburzenia odżywiania mogą pojawić się u dziecka już w wieku niemowlęcym. We wczesnym dzieciństwie najczęściej polegają na niechęci do jedzenia lub akceptowaniu przez malca tylko jednego rodzaju pokarmu. U nastolatków powszechnymi zaburzeniami odżywiania są anoreksja i bulimia.

Zaburzenia odżywiania w okresie niemowlęctwa i wczesnego dzieciństwa

Zaburzenia odżywiania u dzieci w okresie niemowlęcym oraz przedszkolnym – do 6. roku życia stwierdza się, gdy pewne zachowania dotyczące jedzenia mają charakter utrwalony, czyli występują od ponad 1. miesiąca. Tego rodzaju zaburzenia prowadzą do nieprawidłowości w rozwoju dziecka w sferze fizycznej oraz psychospołecznej. U malca cierpiącego na zaburzenia odżywiania dochodzi do postępującego niedożywienia, a w konsekwencji do zahamowania procesu wzrastania i braku przyrostu masy ciała. Skutkiem niedoborów witamin i minerałów, które są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania i rozwoju dziecka są różne schorzenia, np. niedokrwistość. Do zaburzeń odżywiania u niemowląt i małych dzieci zalicza się niechęć do jedzenia lub zwracanie pokarmów przy jednoczesnym braku stwierdzonej choroby organicznej, która mogłaby być ich przyczyną. W okresie wczesnego dzieciństwa u dziecka może rozwinąć się tzw. pica, czyli łaknienie spaczone. Rozpoznaje się je w przypadku, gdy dziecko co najmniej dwa razy w ciągu tygodnia zjada rzeczy niejadalne, takie jak ziemia z doniczki, tynk ze ścian, kreda, piasek, przy czym zjawisko to obserwowane jest przez opiekunów od minimum miesiąca. Łaknienie spaczone może zostać zdiagnozowane u dzieci, które ukończyły 2. rok życia.

Okres niemowlęcy – jakie mogą być przyczyny zaburzeń odżywiania?

W okresie niemowlęctwa trudności z karmieniem dziecka mogą być związane z zaburzeniami w rytmie snu, czuwania oraz karmienia i wydalania, które powstają w wyniku różnego rodzaju chorób, np. ze strony układu oddechowego, pokarmowego. W takim przypadku karmienie jest utrudnione przez nadmierną senność dziecka, rozdrażnienie lub szybką męczliwość. Zaburzenia odżywiania u niemowląt mogą wystąpić na skutek trudności w ssaniu i połykaniu pokarmu, czego przyczynami są m.in. wcześniactwo, nieprawidłowa technika karmienia, zaburzenia neurologiczne, zwężenie przełyku itd. Objawami, które mogą świadczyć o zaburzeniu odżywiania u niemowlęcia są: częste krztuszenie się, ślinotok, wymioty, brak skoordynowanych czynności: ssania, połykania i oddychania oraz brak lub niskie przyrosty masy ciała. W okresie niemowlęctwa przyczyną odmawiania przyjmowania pokarmu może być niepoprawna relacja między dzieckiem a rodzicem lub opiekunem.

Wczesne dzieciństwo – przyczyny i objawy zaburzeń odżywiania

U dzieci w okresie wczesnego dzieciństwa niepokojącym objawem mogącym wskazywać na zaburzenia odżywiania jest jedzenie bardzo małych ilości pożywienia w stosunku do jego wieku i zapotrzebowania. Nieprawidłowości w odżywianiu dziecka sygnalizowane są często przez odmowę i wzbranianie się przed przyjęciem każdego posiłku, czemu towarzyszy płacz, krzyk oraz krztuszenie się. W okresie wczesnego dzieciństwa może dojść do pourazowych zaburzeń odżywiania, które są związane z odczuwaniem przez dziecko silnego lęku. Przyczynami tego rodzaju zaburzeń może być traumatyczne dla dziecka wydarzenie z przeszłości, np. intubacja lub założenie sondy żołądkowo-przełykowej lub poważne zakrztuszenie się.

Zaburzenia odżywiania u młodzieży

Zaburzenia odżywiania często rozwijają się w okresie dorastania, czyli u nastolatków. Młodzież dojrzewająca, zwłaszcza dziewczęta zaczynają zwracać szczególną uwagę na swój wygląd, poszukują własnej tożsamości, a atrakcyjność fizyczną utożsamiają z poczuciem szczęścia i sposobem na odniesienie życiowego sukcesu. Nastolatki mogą przeżywać silny stres związany z porównywaniem się z innymi koleżankami lub swoimi ideałami (np. modelkami, aktorkami). Jednym z najczęstszych zaburzeń odżywiania wśród nastolatków jest anoreksja, inaczej jadłowstręt psychiczny.

Objawia się:

• celową utratą masy ciała, która skutkuje niedowagą (BMI poniżej 17,5),
• zaburzonym obrazem własnego ciała – np. osoba wychudzona postrzega swoje ciało jako nadmiernie otłuszczone,
• zaburzeniami hormonalnymi – np. u dziewcząt niepojawienie się pierwszej miesiączki lub zanik miesiączek,
• zahamowaniem wzrostu i rozwoju fizycznego.

Drugim, powszechnym zaburzeniem odżywiania wśród młodzieży dorastającej jest bulimia – żarłoczność psychiczna. Objawem charakterystycznym dla tej choroby jest objadanie się, któremu towarzyszy utrata kontroli nad ilością jedzonego pokarmu. Po epizodach obżarstwa bulimicy stosują zachowania kompensacyjne mające uchronić ich przed skutkami objadania się, takie jak: okresowe głodówki, przyjmowanie środków przeczyszczających i moczopędnych, prowokowanie wymiotów, bardzo intensywne ćwiczenia fizyczne. U osób z bulimią występuje bardzo silny lęk przed niepożądanym przyrostem masy ciała.