Zabawki sensoryczne dla niemowląt. Co sprawia, że pełnią tak ważną rolę w rozwoju dziecka?

Rola zabawek sensorycznych jest nie do przecenienia w pierwszych miesiącach życia dziecka. Pomagają one uzupełniać maluchom mapę własnego ciała, uczyć się błyskawicznej reakcji na bodźce z otoczenia, a przy tym aktywizować do jednoczesnej pracy kilka ośrodków w mózgu.

Jean Ayres już w latach 60. XX wieku wskazała na związek integracji sensorycznej z procesami uczenia się. Im więcej dziecko bawi się, angażując wszystkie zmysły, tym mniejsze prawdopodobieństwo, że doświadczy trudności w szkole.

Zabawki sensoryczne – co to znaczy?

Zabawki sensoryczne to takie, które wspierają integrację sensoryczną dziecka, czyli kształtują umiejętność odbierania, rozumienia i organizowania bodźców docierających z otoczenia. Znaczenie integracji sensorycznej jest ogromne – zapewnia dziecku nie tylko prawidłowy rozwój intelektualny i społeczny, lecz także bezpieczeństwo. Maluch z zaburzeniami integracji sensorycznej może mieć opóźnione reakcje na bodźce słuchowe, np. ostrzegające o zbliżającym się samochodzie, albo wykazywać nadpobudliwość ruchową. Zabawki sensoryczne pomagają usprawniać niedostatecznie rozwiniętą zdolność przetwarzania bodźców w mózgu, ale mają też funkcję profilaktyczną. Dzięki nim można zapobiec nieprawidłowościom rozwojowym u niemowląt. Im wcześniej dziecko będzie sięgać po takie zabawki, tym szybciej osiągnie sprawność i kontrolę nad własnym ciałem.

Zabawki sensoryczne – jak wyglądają?

Zabawki sensoryczne nierzadko giną na sklepowych półkach, ponieważ różnią się od komercyjnych gadżetów dla dzieci. Mają dziwaczne kształty i faktury (przypominają kompozycje patchworkowe), poza tym nie wydają z siebie melodyjek, lecz pobrzękiwania, grzechotanie, szelesty. Wybierając zabawkę dla niemowlaka, trzeba spojrzeć na asortyment sklepu oczami swojego malucha, który ma jeszcze bardzo ograniczoną zdolność rozpoznawania barw i dźwięków – rozróżnia tylko kontrastowe kolory (biały, czarny, czerwony) i przyzwyczajony jest do przytłumionych odgłosów, które pamięta z brzucha mamy, a nie do hałasu, który wydają niektóre zabawki. W świat nowych bodźców trzeba go wprowadzać stopniowo, tak by nie czuł się nimi osaczony, a jednocześnie mógł je poznać jak najdokładniej. Ta idea przyświeca producentom zabawek sensorycznych.

Zabawki sensoryczne oddziałujące na zmysł dotyku

Zdecydowanie najwięcej zabawek sensorycznych opiera swoje działanie na aktywizacji zmysłu dotyku. Przeróżne faktury (gładkie, szorstkie, miękkie, twarde, śliskie, matowe), wypukłości i wklęsłości pozwalają dziecku poczuć pod swoimi paluszkami, jak bogate może być doświadczanie świata. Dzięki temu, że maluch uczy się rozróżniania doznań dotykowych, ćwiczy zdolność szybkiego reagowania na nie w przyszłości. To jednak nie wszystko – zabawki sensoryczne (gniotki) oddziałujące na dotyk pomagają trenować zręczność palców.

Zabawki sensoryczne oddziałujące na zmysł wzroku

Zabawki sensoryczne usprawniające wzrok powstały po to, by przykuwać uwagę, a tym samym ćwiczyć spostrzegawczość. Nie powinny więc mieć pastelowych kolorów, które co prawda pasują do pokoiku dziecięcego, ale dla malucha czynią gadżet niemal bezużytecznym. Dodatkowa stymulacja wzroku w zabawkach sensorycznych możliwa jest dzięki rozmaitym elementom świetlnym, nie tylko emitującym światło stałe, ale również odbijającym promienie docierające zza okna.

Zabawki sensoryczne oddziałujące na zmysł słuchu

Zabawki sensoryczne, które rozwijają słuch, emitują dźwięki delikatne, zupełnie nieszkodliwe dla wrażliwych uszu dziecka, a jednocześnie różnorodne, pozwalające wyjść poza świat domowych odgłosów. Maluch stymulowany za pomocą takich zabawek uczy się wsłuchiwać w dźwięk, koncentrować na nim, a przy okazji zapamiętywać pewne sekwencje. Co ważne, sam jest dyrygentem w swojej orkiestrze.

Zabawki sensoryczne wspomagające równowagę

By ćwiczyć równowagę, nie trzeba czekać, aż maluch skończy 12 miesięcy i zacznie podejmować próby stawiania pierwszych kroków. Najlepsze zabawki sensoryczne dla rocznego dziecka to tradycyjna huśtawka i kocyk do bujania, ale już od pierwszych dni życia, można wykorzystać do ćwiczenia równowagi: zabawę w samolot i kołysanie na piłce do fitnessu. Na większe dzieci, które chodzą samodzielnie, dobrze działa usprawnianie zdolności ruchowych dzięki desce z równoważnią. Taka zabawka stymuluje układ przedsionkowy, który odpowiada nie tylko za koordynację, ale również za opanowanie umiejętności szkolnych.

Zabawki sensoryczne a polisensoryczne

Świadomi rodzice powinni najchętniej kupować zabawki polisensoryczne, czyli takie, które są w stanie dostarczać kilku różnych bodźców zmysłowych, a nie skupiają się na tylko na wzroku, słuchu czy dotyku. Należą do nich np.: mata edukacyjna, grające książeczki z kolorowymi stronami i gumowymi aplikacjami, klocki i puzzle dźwiękowe. Takie zabawki zajmują dzieci na dłużej i aktywizują więcej obszarów w mózgu jednocześnie.