Model osobowości według Wielkiej Piątki

Wielka Piątka jest jedną z najpopularniejszych koncepcji osobowości. Jej autorami są Paul Costy Jr i Robert McCrae. Mimo że model powstał pod koniec XX wieku, jego początki sięgają lat 30. i 40., kiedy swoje badania publikowali Cattell, Allport i Odbert.

Podstawowe wymiary osobowości według modelu Wielkiej Piątki stanowi pięć cech:

1. neurotyczność,

2. otwartość na doświadczenie,

3. ugodowość,

4. ekstrawersja,

5. sumienność.

Wielka Piątka – opis wymiarów

W modelu Wielkiej Piątki neurotyczność oznacza podatność na doświadczanie negatywnych emocji, a także emocjonalne niezrównoważenie. Costy i McCrae zakładają, że element neurotyczności jest elementem zdrowej osobowości. Składa się na nią lęk, depresyjność, agresywna wrogość, impulsywność, nadmierny samokrytycyzm, nadwrażliwość. Ekstrawersja charakteryzuje ilość i jakość interakcji społecznych, poziom aktywności i łatwość do doświadczania pozytywnych emocji. Jest powiązana z optymizmem, poszukiwaniem towarzystwa innych ludzi, a także asertywnością i poszukiwaniem wrażeń.

Otwartość na doświadczenie oznacza ciekawość świata i ogólną otwartość poznawczą. Łączy się ze zdolnością do uczenia się, spostrzegawczością i wyobraźnią. Ugodowość jest powiązana z pozytywnym nastawieniem wobec innych ludzi, jest to także zaufanie do nich oraz altruizm. Bardzo wysoki poziom tej cechy może świadczyć o rozwoju osobowości zależnej, natomiast bardzo niski – o narcyzmie. Piąty element, czyli sumienność, opisuje stosunek do wykonywanych działań – motywację, zaangażowanie, dążenie do celu i obowiązkowość.

McCrae i Costy założyli, że czynniki Modelu Wielkiej Piątki są niezmienne i uniwersalne, czyli nie zależą kultury, płci czy rasy i są względnie stałe w ciągu życia. Poza tym są uwarunkowane biologicznie, co oznacza, że w dużej mierze są dziedziczne. Wszystkie mają też znaczenie w przystosowywaniu się osoby do otoczenia, środowiska.

NEO-FFI – badanie osobowości na bazie Modelu Wielkiej Piątki

Na bazie Modelu Wielkiej Piątki McCrae i Costy opracowali test osobowości. Składa się z 60 pytań, interpretacja opiera się na pięciu opisanych wymiarach. Zdarza się, że test ten jest wykorzystywany podczas rekrutacji pracowników. Jego internetową wersję można bez problemu znaleźć i wypełnić przez internet, dostępna jest także w polskiej wersji językowej. Należy jednak pamiętać, że tylko psycholog będzie umiał szczegółowo zinterpretować wyniki.