Urlop macierzyński: sprawdź, czy ci przysługuje

Urlop macierzyński jest szczególnym uprawnieniem zatrudnionej kobiety, związanym z możliwością pobierania zasiłku macierzyńskiego, a jego długość uzależniona jest od liczby urodzonych dzieci.

Urlop macierzyński uregulowany jest w Kodeksie pracy (zobacz tekst ustawy), a przepisy jego dotyczące ulegają dość częstym zmianom, warto więc być z nimi na bieżąco, jeśli planuje się dziecko.

Urlop macierzyński: kto może go wykorzystać?

Urlop macierzyński może wykorzystać zarówno matka, jak i ojciec dziecka. Aktualnie, przy urodzeniu jednego dziecka przy jednym porodzie, składają się na niego: urlop macierzyński w wymiarze 20 tygodni, z czego 14 zarezerwowane jest tylko dla kobiety, następnie – urlop macierzyński dodatkowy (6 tygodni), oraz urlop rodzicielski - do 26 tygodni, który może być wykorzystany przez mamę i tatę równocześnie. W takim jednak wypadku 26 tygodni przysługuje im łącznie.

Szczególna ochrona prawna wynikająca z macierzyństwa przysługuje osobom zatrudnionym w oparciu o umowę uregulowaną w Kodeksie pracy, nie ma więc zastosowania do zatrudnienia w ramach umowy zlecenia czy umowy o dzieło. Przepisy dotyczące urlopu macierzyńskiego nie mają również zastosowania do osób zatrudnionych w oparciu o umowę na zastępstwo oraz pracujących na okres próbny, który nie przekracza jednego miesiąca.

Ojciec dziecka ma prawo do wykorzystania części urlopu macierzyńskiego za matkę, jeśli ta po porodzie wykorzystała 14 tygodni urlopu. Przekazanie urlopu tacie odbywa się na jego pisemny wniosek, złożony wraz z rezygnacją matki z wykorzystania reszty urlopu, jeśli chce ona wrócić do pracy. Dodatkowo, gdy po wykorzystaniu 8 tygodni urlopu od chwili porodu matka nie może sprawować opieki nad dzieckiem ze względu na stan zdrowia wymagający opieki szpitalnej, ta część urlopu może być wykorzystana przez pracownika-ojca.

Urlop macierzyński: kiedy można go wykorzystać?

Urlop macierzyński może być wykorzystany jeszcze przed urodzeniem dziecka, w wymiarze nie większym niż 6 tygodni – wówczas ten okres wlicza się w ogólną liczbę tygodni urlopu.

Zarówno dodatkowy urlop macierzyński, jak i urlop rodzicielski przysługują bezpośrednio po sobie. Aby wykorzystać dodatkowy urlop macierzyński należy złożyć wniosek o jego przyznanie nie później niż 14 dni po porodzie. Natomiast aby wykorzystać urlop rodzicielski, wniosek o jego udzielenie należy złożyć nie później niż 14 dni przed rozpoczęciem korzystania z tego uprawnienia.

Dodatkowy urlop macierzyński można łączyć z wykonywaniem pracy u tego samego pracodawcy, jednak w wymiarze nie większym niż połowa czasu pracy. Warto przemyśleć tę opcję, jeśli nie chcemy zupełnie rezygnować z pracy w czasie wychowywania dziecka.