Pracując na umowę o dzieło musisz zadbać o ubezpieczenie

Na umowie o dzieło można mieć jedynie dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne. To znaczy, że pracodawca nie odprowadza składek na zdrowotne, a ubezpieczający się musi sam podpisać umowę z NFZ, zgłosić ją do ZUS i co miesiąc opłacać składki i składać deklaracje.

Umowa o dzieło należy do umów cywilno-prawnych. Nie daje ona możliwości wzięcia płatnego urlopu czy zwolnienia chorobowego. Pozwala co prawda na uzyskanie większego przychodu, niż wykonywanie tej samej pracy na podstawie umowy o pracę czy zlecenie, jednak wszystko to kosztem składek ZUS. Na umowie o dzieło nie można nawet zadeklarować chęci odprowadzania od pensji dobrowolnych składek na ubezpieczenie zdrowotne. Oznacza to, że nie można korzystać z publicznej opieki zdrowotnej, chyba że samodzielnie podpisze się umowę z NFZ.

Dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne – umowa z NFZ

Pierwszym krokiem do uzyskania dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego jest zgłoszenie się do Narodowego Funduszu Zdrowia i podpisanie z nim indywidualnej umowy.

Nie musimy rejestrować się w NFZ właściwym dla miejsca zameldowania – wystarczy podać (bez dodatkowych dokumentów poświadczających) adres zamieszkania na terenie danego oddziału NFZ.

Potrzebny będzie wniosek, który można wypełnić samemu lub z pomocą urzędnika. W NFZ przy podpisywaniu umowy o dobrowolnym ubezpieczeniu zdrowotnym należy przedstawić też dowód osobisty lub paszport oraz dokument poświadczający ostatni okres ubezpieczeniowy.

Takim dokumentem może być świadectwo pracy, umowa zlecenia, zaświadczenie z urzędu pracy o wyrejestrowaniu ze spisu bezrobotnych, dokument z uczelni. Dokument o ostatnim okresie płacenia składek potrzebny jest dla ustalenia, czy przy podpisywaniu umowy dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego NFZ będzie naliczał opłatę dodatkową. Jeśli ostatnie ubezpieczenie zakończyło się nie dawniej niż przed trzema miesiącami, takiej opłaty nie będzie.

Umowę z NFZ podpisuje się od ręki, jeśli nie ma opłaty za zbyt długi okres pozostawania bez ubezpieczenia NFZ, nie trzeba wnosić żadnych innych opłat. Umowa zaczyna obowiązywać w dniu jej podpisania – w zasadzie od razu możemy skorzystać z usług medycznych w ramach NFZ. Pierwszą składkę na dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne wnosimy do 15 dnia następnego miesiąca.

Dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne dla umowy o dzieło – rejestracja w ZUS

W ciągu 7 dni od podpisania z NFZ umowy o dobrowolnym ubezpieczeniu zdrowotnym należy zarejestrować ją w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych.

W tym celu należy złożyć druk ZUS ZZA, jako kod ubezpieczenia podając 24 10. Na druku ZUS ZZA trzeba wpisać siebie zarówno jako płatnika, jak i jako ubezpieczonego.

Nie trzeba rejestrować się w ZUS swojego miejsca zameldowania.

Dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne przy umowie o dzieło – płacenie składek

Co miesiąc, do 15. należy składać deklaracje ZUS ZUA, dotyczącą dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego za miesiąc poprzedni oraz przelewać kwotę składki na konto ZUS, dotyczące rozliczeń składek zdrowotnych. Składka zmienia się co trzy miesiące: nowe wartości są ogłaszane za styczeń, kwiecień, lipiec i październik, czyli nowe kwoty przelewamy w lutym, maju, sierpniu i listopadzie.

Ze względu na to, że banki internetowe często mają w ustawieniach zapisane dane przelewów do ZUS, należy uważać, żeby wybrać właściwe z trzech możliwych kont – dotyczące składek na ubezpieczenia zdrowotne.

Umowa o dzieło a opłaty dodatkowe przy dobrowolnym ubezpieczeniu zdrowotnym

W sytuacji, gdy w umowie o dzieło nie można opłacać dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego, należy samodzielnie ubezpieczyć się na podstawie umowy w Narodowym Funduszem Zdrowia. Wtedy składkę do ZUS opłaca się samodzielnie, a jej wysokość jest obliczana od zadeklarowanej podstawy – nie może być ona niższa niż przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw.

W tej sytuacji należy też uiścić dodatkową opłatę za okres, w którym nie było się ubezpieczonym. Jej wysokość jest uzależniona od tego, jak długi był ten okres:

• od 3 miesięcy – 788,78 zł;
• 1-2 lata – 1 971,96 zł;
• 2-5 lat – 3 943,91 zł;
• 5-10 lat – 5 915,87 zł;
• powyżej 10 lat – 7 887,82 zł.

W uzasadnionych okolicznościach, na przykład gdy płatnik ma trudną sytuację życiową i materialną, NFZ może odstąpić od pobrania tej opłaty lub też zezwolić na jej rozłożenie na nawet 12 rat. Jeśli członkowie rodziny nie podlegają obowiązkowi ubezpieczenia z innego tytułu, należy ich zgłosić do ubezpieczenia.

Umowa o dzieło z własnym pracodawcą a ubezpieczenie

Istnieją jednak dwie sytuacje, w których jest możliwe odprowadzanie tychże składek. Jest to podpisanie tejże umowy o dzieło z pracodawcą, który i tak zatrudnia pracownika w ramach umowy o pracę, lub gdy dzieło jest wykonywane na rzecz tegoż pracodawcy. Wtedy pracodawca ma obowiązek odprowadzania wszystkich składek ZUS, w tym składek na ubezpieczenie zdrowotne. Niestety jest to dość odczuwalne dla pracownika – niezależnie od już odprowadzanej składki w ramach umowy o pracę, należy drugą składkę na NFZ odprowadzić raz jeszcze.