Mechanizm powstawania stresu. Jak rozpoznać stres psychologiczny?
Stres psychologiczny wynika z niezgodności tego, czego pragniemy bądź do czego jesteśmy zobowiązani z naszymi możliwościami. Sytuacja stresowa rodzi się wtedy, kiedy zaczyna oddziaływać bodziec stresowy (stresor). Najpierw powoduje on mobilizację, potem rozstrojenie, a w końcu destrukcję psychiczną. Stres jest też mechanizmem biologicznym, dlatego prócz objawów psychologicznych daje symptomy fizjologiczne.
Stres psychologiczny wynika z niezgodności tego, czego pragniemy bądź do czego jesteśmy zobowiązani z naszymi możliwościami. Sytuacja stresowa rodzi się wtedy, kiedy zaczyna oddziaływać bodziec stresowy (stresor). Najpierw powoduje on mobilizację, potem rozstrojenie, a w końcu destrukcję psychiczną. Stres jest też mechanizmem biologicznym, dlatego prócz objawów psychologicznych daje symptomy fizjologiczne.
Stres psychologiczny – na czym polega?
Stres psychologiczny to przeciążająca relacja między człowiekiem a otoczeniem. Źródłem stresu psychologicznego jest rozbieżność między potrzebami bądź zadaniami jednostki a możliwościami zaspokojenia tych potrzeb czy sprostania zadaniom. Działanie bodźca stresowego przebiega w 3 fazach:
- Faza mobilizacji, w której zachodzi wzmożenie koncentracji i skoncentrowanie sił na wykonaniu zadania.
- Faza rozstrojenia, w której przedłużające się działanie bodźca sprawia, że koncentracja słabnie i pojawiają się trudności z logicznym myśleniem. W efekcie emocje biorą górę nad rozsądkiem.
- Faza destrukcji, w której odbiera motywację i zdolność do trzeźwej oceny sytuacji. Zaczynają się pojawiać zewnętrzne objawy stresu psychologicznego, takie jak płacz czy agresja.
Biologiczny mechanizm stresu psychologicznego
Podczas stresu organizm jest wprowadzony w stan pogotowia. Wzmożone emocje działają na układ współczulny, który odpowiada za mobilizację ustroju. Przysadka mózgowa zaczyna wydzielać większe ilości hormonu adrenokortykotropowego (ACTH), który pobudza nadnercza to produkcji kortyzolu. Kortyzol zaś pełni podstawową funkcję obronną w sytuacji zagrożenia homeostazy organizmu. Podnosi stężenie glukozy we krwi i zwiększa przepływ krwi przez mózg, dzięki czemu ten najbardziej obciążony stresem narząd dotlenia się i szybciej zachodzi w nim metabolizm. Bez tego mechanizmu nie byłoby możliwe psychiczne poradzenie sobie ze stresem.
Objawy stresu psychologicznego
Stres daje objawy o charakterze psychologicznym, behawioralnym i fizjologicznym. Do pierwszej grupy należą m.in.: nerwowość, lęk, gniew, zazdrość, poczucie winy, do drugiej – agresja, drżenie ciała, nerwowy śmiech, obgryzanie paznokci i zgrzytanie zębami, zaś do trzeciej – przyspieszenie akcji serca, bezsenność i nadpotliwość. Jeżeli działanie stresora przedłuża się, zbyt intensywnie pobudzane mechanizmy biologiczne powodują utrwalenie się objawów stresu psychologicznego, np. wysokiego ciśnienia i zaburzenia funkcjonowania wielu układów ciała, np. rozrodczego, hormonalnego i oddechowego.