Pneumokoki – groźne mikroorganizmy chorobotwórcze. Choroby wywoływane przez pneumokoki. Rodzaje szczepień ochronnych

Pneumokoki przenoszone są drogą kropelkową – podczas kasłania lub kichania w otoczeniu zdrowych osób. Odpowiadają za wywoływanie pneumokokowego zapalenia płuc oraz wielu innych poważniejszych schorzeń, jak np. zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.

Pneumokoki, czyli dwoinki zapalania płuc, są bakteriami wywołującymi wiele niebezpiecznych chorób, zwłaszcza wśród małych dzieci. Najskuteczniejszym sposobem na zapobieganie zakażeniom pneumokokowym są szczepienia ochronne.

Pneumokoki – jak można się nimi zarazić i kto jest najbardziej narażony?

Streptococcus pneumoniae powszechnie znane jako pneumokoki lub dwoinki zapalenia płuc są bakteriami należącymi do ziarniaków. Ważnym elementem budowy tych bakterii jest otoczka utworzona z polisacharydów, czyli wielocukrów. Dzięki niej mikroorganizmy mają zdolność do uniknięcia mechanizmów obronnych ludzkiego układu odpornościowego. Źródłem zakażenia drobnoustrojami jest człowiek chory lub zdrowy nosiciel – osoba, która nie ma objawów choroby, ale stanowi potencjalne zagrożenie dla otoczenia. Główną drogą zakażenia pneumokokami jest droga kropelkowa, czyli przez kichanie lub kasłanie w obecności zdrowych osób. Możliwe jest również zakażenie przez kontakt bezpośredni, np. z przedmiotami mającymi styczność z wydzieliną dróg oddechowych chorego. Pneumokoki stanowią zagrożenie dla każdego, jednak szczególnie narażone na ich atak są małe dzieci – od 2. miesiąca życia do 2 lat oraz osoby starsze po 65. roku życia. U tej grupy osób występuje obniżona naturalna odporność organizmu, dlatego zakażenia pneumokokowe mogą mieć znacznie cięższy przebieg. Do grupy zwiększonego ryzyka zachorowania na schorzenia wywoływane przez dwoinki zapalenia płuc należą również osoby z: przewlekłymi chorobami płuc lub serca, nowotworami, cukrzycą, wrodzonymi bądź nabytymi niedoborami odporności oraz z usuniętą śledzioną.

Choroby wywoływane przez pneumokoki

Pneumokoki są bardzo niebezpiecznymi bakteriami, gdyż mogą wywołać wiele chorób. Zakażenia pneumokokami dzieli się na: zlokalizowane oraz inwazyjne, które stanowią poważne zagrożenie dla zdrowia. Do chorób z grupy zakażeń zlokalizowanych zalicza się:

• zapalenie zatok obocznych nosa,
• zapalenie ucha środkowego,
• zapalenie płuc,
• zapalenie spojówek oka.

Do zakażeń o charakterze inwazyjnym należą:

• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
• sepsa, inaczej posocznica,
• zapalenie płuc z bakteriemią, czyli obecnością bakterii we krwi,
• zapalenie wsierdzia,
• zapalenia stawów i kości.

Innymi chorobami, których przyczyną mogą być pneumokoki są również stany zapalne: wyrostka robaczkowego, otrzewnej, pęcherzyka żółciowego, najądrza, prostaty, szyjki macicy.

Pneumokokowe zapalenie płuc

Jedną z częstszych chorób wywoływanych przez pneumokoki jest zapalenie płuc – Streptococcus pneumoniae stanowi około 80% wszystkich zachorowań na podłożu bakteryjnym. Początek choroby jest nagły. Objawami pneumkokowego zapalenia płuc są: wysoka gorączka z dreszczami, duszność, bolesność w klatce piersiowej, męczący kaszel, któremu towarzyszy odkrztuszanie gęstej wydzieliny. W leczeniu choroby stosuje się antybiotykoterapię.

Szczepienia ochronne przeciwko pneumokokom

W profilaktyce zachorowań na choroby wywoływane przez pneumokoki stosowane są szczepienia ochronne będące najskuteczniejszym sposobem walki z tymi drobnoustrojami. W Polsce dostępne są dwa rodzaje szczepionek przeciw pneumokokom – skoniugowana oraz polisacharydowa. Szczepionka skoniugowana podawana jest dzieciom poniżej 2. roku życia. Działa stymulująco na niedojrzały układ odpornościowy, skutkując trwałą odpornością. Szczepionki polisacharydowe przeznaczone są dla dzieci powyżej 2. roku życia oraz dla osób z grup podwyższonego ryzyka zakażeń pneumokokowych. Zaszczepienie zapewnia ochronę przed chorobami wywoływanymi przez najczęstsze typy Streptococcus pneumoniae. Od stycznia 2017 roku szczepienia dzieci przeciwko zakażeniom inwazyjnym są obowiązkowe.