Hipotonia ortostatyczna – niedociśnienie tętnicze, pojawiające się przy zmianie pozycji ciała: objawy, przyczyny i sposoby leczenia

Hipotonia ortostatyczna jest jednym z objawów chorobowych, polegającym na znacznym spadku ciśnienia tętniczego – zarówno skurczowego, jak i rozkurczowego – przy zmianie pozycji na stojącą. Najczęściej przyczyną hipotonii ortostatycznej jest ciąża, podeszły wiek oraz długotrwałe przebywanie w pozycji leżącej. Podstawą w leczeniu tej dolegliwości jest profilaktyka, która opiera się na piciu dużej ilości wody, ograniczeniu spożywania soli kuchennej oraz rezygnacji z używek – alkoholu i papierosów.

Niedociśnienie tętnicze, nazywane również hipotensją i hipotonią, nie jest samoistną jednostką chorobową, a objawem, który często towarzyszy takim schorzeniom, jak zaburzenia rytmu serca, niedoczynność tarczycy czy chorobie Addisona.

Objawy hipotonii ortostatycznej

Hipotonia ortostatyczna jest to nagły spadek ciśnienia tętniczego po zmianie ułożenia – najczęściej z pozycji leżącej lub siedzącej na pozycję stojącą. Zwykle wartość ciśnienia skurczowego spada o 30-40 mm Hg, a rozkurczowego – 10-15 mm Hg. Hipotonia ortostatyczna zachodzi na skutek problemów z przystosowaniem układu krążenia do przyjętej pozycji ciała. Bezpośrednim następstwem tych problemów adaptacyjnych jest ulokowanie dużej ilości krwi w dolnym układzie naczyń krwionośnych, co sprawia, że serce nie jest wówczas wystarczająco dokrwione. Wśród najbardziej charakterystycznych objawów hipotonii ortostatycznej można wymienić:

• uczucie ogólnego osłabienia organizmu,
• krótkotrwałe zaburzenia widzenia,
• bóle w potylicy z tyłu szyi,
• problemy z utrzymaniem pozycji stojącej,
• niemożność poruszania się,
• omdlenie i utrata przytomności.

Przyczyny hipotonii ortostatycznej

Przyczyny spadku ciśnienia tętniczego po zmianie pozycji uzależnione są w głównej mierze od rodzaju dolegliwości. Wyróżnia się hipotonię ortostatyczną pierwotną, której etiologia jest nieznana oraz hipotonię ortostatyczną wtórną o zróżnicowanych przyczynach. Dolegliwość ta zwykle dotyka osoby w podeszłym wieku, kobiety w ciąży, osoby nadużywające alkoholu, a także osoby, które zażywają leki moczopędne. Ponadto za wtórną hipotonię ortostatyczną mogą odpowiadać również różnego typu schorzenia, w tym:

• choroby związane z nieprawidłowym funkcjonowaniem gruczołów i przemianą materii: niewydolność tarczycy, cukrzyca, guz nadnerczy i amyloidoza,
• choroby układu nerwowego: nowotwór mózgu, choroba Parkinsona, wiąd rdzenia,
• zaburzenia elektrolitowe.

Niekiedy hipotonia ortostatyczna może być również następstwem odwodnienia, przebytego zawału serca, sepsy, przyśpieszonego rytmu serca (tachykardii). Spadek ciśnienia tętniczego po zmianie pozycji na leżącą może być także spowodowany przyjmowaniem leków przeciwdepresyjnych.

Leczenie hipotonii ortostatycznej

Celem leczenia hipotonii ortostatycznej jest poprawa krążenia po każdorazowej zmianie pozycji. Najważniejszą kwestią w leczeniu tej dolegliwości jest ustalenie jej przyczyny. Niekiedy jest to jednak niemożliwe. W takim wypadku należy skupić się na leczeniu objawowym. Osoba, która zmaga się z hipotonią ortostatyczną, powinna skupić się na wyrobieniu pewnych nawyków, które znacznie ułatwią jej funkcjonowanie. Mowa tu przede wszystkim o:

• piciu co najmniej dwóch litrów wody dziennie,
• powolnym wstawaniu – z pozycji leżącej do pozycji siedzącej, a dopiero następne do stojącej,
• ograniczeniu spożywania soli kuchennej,
• rezygnacji z używek – papierosów i alkoholu,
• prowadzeniu aktywnego trybu życia.