Normy przy badaniu FT4, nadczynność i niedoczynność tarczycy

Badanie FT4, czyli tyroksyny, ma na celu sprawdzić czy tarczyca działa prawidłowo. Niskie FT4 może świadczyć o niedoczynności tarczycy. Natomiast podwyższone FT4 pojawia się w wyniku nadczynności lub leczenia niedoczynności.

FT4 wraz z FT3 wykonuje się często jako pierwsze badanie przy określaniu czynności tarczycy. TSH może być nieoznaczalne, dlatego wystarczą dwa powyższe oznaczenia.

Działanie tyroksyny

Tyroksyna jest produkowana przez tarczycę, natomiast proces jej wytwarzania kontrolują przysadka mózgowa i podwzgórze. Przy obniżeniu stężenia FT4 w podwzgórzu jest wydzielany hormon zwiększający produkcję tyroksyny. Tym hormonem jest TSH. W związku z niskim poziomem FT4, TSH wzrasta. Gdy ilość tyroksyny wróci do odpowiedniego poziomu, TSH zmniejsza swoją aktywność.

Kiedy powinno się wykonać badanie FT4?

Stężenie tyroksyny powinno zostać oznaczone u osób mających symptomy niedoczynności tarczycy lub też nadczynności gruczołu. Objawy niedoczynności tarczycy są następujące:

• mniejszy apetyt,
• chłodna i sucha skóra,
• senność,
• zaparcia,
• nadmierne zmęczenie.

Nadczynność tarczycy mogą sugerować:

• szybka i nagła utrata wagi,
• zmęczenie,
• problemy z potliwością,
• bezsenność.

Wskazaniem do wykonania badania FT4 jest również wole tarczycowe (przerost gruczołu), autoimmunologiczne zapalenie tarczycy (choroba Hashimoto) bądź choroby przysadki.

Warto także kontrolować poziom tyroksyny we krwi w trakcie leczenia niedoczynności tarczycy lub raka tego gruczołu. Pozwala to wykluczyć sytuację, gdy podawana jest zbyt duża ilość hormonu w stosunku do zapotrzebowania organizmu.

Normy i interpretacja wyników badania FT4

Badanie poziomu tyroksyny wykonuje się z próbki krwi pobieranej z żyły łokciowej. Prawidłowy poziom wolnej tyroksyny powinien wynosić 10-25 pmol/l (bądź 8-20 ng/l). Poziom TSH, jeśli jest oznaczany, powinien znajdować się w granicach 0,4-4,0 µIU/ml.

Poziom tyroksyny znajdujący się poniżej 10 pmol/l lub 8 ng/l występujący z podwyższonym TSH (przekraczającym 4 µIU/ml) może być sygnałem:

• niedoboru jodu,
• niedoczynności tarczycy,
• raka tarczycy.

Przyczyną wyników badań na opisanym poziomie może być również stosowanie tyreostatyków. Są to leki, które zmniejszają wytwarzanie hormonów.

Wyższy poziom FT4 (przekraczający 25 pmol/l lub 20 ng/l) wraz z TSH poniżej normy (w wysokości 0,4 µIU/ml) może być związany z nadczynnością tarczycy o różnych przyczynach. Może też być spowodowany leczeniem niedoczynności tarczycy preparatem tyroksynowym.

Stężenie FT4 w czasie ciąży może odbiegać od ogólnych norm, dlatego zostały przyjęte normy dla ciężarnych. Tyroksyna powinna się u nich mieścić w przedziale 0,7-2,2 ng/100 ml.

Wyniki badania poziomu tyroksyny mogą zostać zafałszowane przez różne czynniki. Należą do nich: leki przeciwpadaczkowe, nadmierne zażywanie aspiryny, leki z estrogenami (także środki antykoncepcyjne). Po wykonaniu badania obrazowego, np. USG, wyniki FT4 mogą zostać zafałszowane przez użyty w czasie USG płyn kontrastowy.

• Dowiedz się, jakie są prawidłowe wskaźniki FT3 i kiedy może on świadczyć np. o niedoczynności tarczycy. Zobacz, czym jest badanie FT3 - norma, podwyższone lub obniżone stężenie.
• Badanie TSH jest wykonywane przy podejrzeniu chorób tarczycy. Sprawdź, o czym informuje badanie TSH hormonu tyreotropowego, ważnego dla tarczycy.
• Diagnozy chorób tarczycy dokonuje się na podstawie: USG tarczycy, TSH, FT3 i FT4. Poznaj najważniejsze badania diagnozujące choroby tarczycy.