Co to są wartości niematerialne i prawne?

Wartości niematerialne i prawne są to prawa majątkowe, które przeznaczone są do działalności firmy. Muszą być używane do tej działalności przez co najmniej rok. Wartości te ujmuje się w ewidencji obok środków trwałych i dokonuje się w stosunku do nich odpisów amortyzacyjnych.

Wartości niematerialne i prawne: definicja

Wartości niematerialne i prawne zdefiniowane są w art. 3 ust. 1 pkt. 14 ustawy o rachunkowości (jej tekst dostępny jej tutaj). Zgodnie z jej treścią, wartości niematerialne i prawne to „nabyte przez jednostkę, zaliczane do aktywów trwałych, prawa majątkowe nadające się do gospodarczego wykorzystania, o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, przeznaczone do używania na potrzeby jednostki”. Jako przykłady ustawa wymienia:

• prawa majątkowe autorskie i pokrewne,
• licencje i koncesje,
• prawa do wynalazków, patentów, znaków towarowych, wzorów użytkowych i zdobniczych,
• know-how,
• nabyta wartość firmy,
• koszty zakończonych prac rozwojowych.

Można do nich zaliczyć również te wartości, które oddane są do używania na mocy umowy najmu lub dzierżawy.

Wartości niematerialne i prawne: wartość i amortyzacja

Wartość początkowa wartości niematerialnych i prawnych to cena ich nabycia lub koszt ich wytworzenia. W przypadku nieodpłatnego otrzymania jest to wartość rynkowa. Dalsza wycena odbywa się poprzez pomniejszanie wartości początkowej i odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe bądź odpisy z tytułu trwałej utraty wartości.

Odpisów amortyzacyjnych można dokonać od tych wartości jeśli stanowią własność lub współwłasność podatnika, a także jeśli przyjęte są do odpłatnego użytkowania z równoczesnym zaliczeniem do składników jego majątku. Odpisów amortyzacyjnych dokonuje się do momentu, aż ich wartość zrówna się z wartością początkową.

Przedsiębiorcy, którzy posiadają wartości niematerialne, mają dużą swobodę w określaniu sposobu ich amortyzacji – w kwestii metody amortyzacji, terminów dokonywania odpisów amortyzacyjnych, stawki amortyzacji. Ustawodawca przewidział jednak jedno ograniczenie, w postaci minimalnych okresów, w jakich wartości te maja być amortyzowane.

Wartości niematerialne i prawne: ewidencja

Do ewidencjonowania tych wartości zobowiązani są wszyscy podatnicy prowadzący działalność gospodarczą. Służy do tego jedna ewidencja środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych.

Zapisów dotyczących elementów, które muszą znaleźć się w ewidencji, dokonuje się najpóźniej w miesiącu przekazania ich do używania. Wykreślenie następuje w razie likwidacji wartości które są już przedsiębiorstwu nieprzydatne, lub w razie wygaśnięcia terminu ich używania – np. wygaśnięcia licencji. Wraz z datą wykreślenia zalicza się do kosztów uzyskania przychodów zalicza się niezamortyzowaną część ich wartości.