Socjopata czy psychopata? Rozróżnienie pojęć

Socjopata i psychopata to pojęcia często stosowane zamiennie. Jednak mimo cech wspólnych, socjopata różni się od psychopaty.

Psychopata a socjopata – rozróżnienie pojęć

Rozróżnienie pojęć psychopata – socjopata odgrywa zasadniczą rolę w ich właściwym zrozumieniu. Ważne jest również ze względu dlatego, że decyduje o tym, czy dana osoba zostanie poddana próbie rehabilitacji zdrowia psychicznego, czy też zostanie umieszczona w zakładzie zamkniętym.

Wielu naukowców dopatruje się źródeł psychopatii w genetycznych zaburzeniach i predyspozycjach - w myśl zasady – psychopatą się rodzisz, a nie stajesz. Natomiast przyczyny socjopatii są determinowane czynnikami zewnętrznymi (np. rodzina, szkoła).

Psychopaci mają niedostatecznie rozwinięte obszary mózgu odpowiadające za uczucia wyższe (tj. empatia, miłość, przywiązanie), regulację emocjonalną czy samokontrolę. Socjopata cierpi z powodu traum, jakie go spotkały przede wszystkim w okresie dzieciństwa. Zachowania socjopaty mają charakter antyspołeczny, jest to osoba, która często nie chce przystosować się do ogólnie panujących norm czy obyczajów. Manipuluje otoczeniem w celu osiągania korzyści, nie ma przy tym żadnych skrupułów, ponieważ nie potrafi osądzić moralności własnych czynów.

Gdy psychopata często zakłada rodzinę i jest przykładnym mężem (przynajmniej na pozór) oraz pracownikiem, socjopata nie jest w stanie dłużej utrzymać jednej pracy. Powłoka wiarygodności i szczerości pozwala socjopacie funkcjonować w społeczeństwie, a rozregulowanie moralne wypływa przede wszystkim z czynników zewnętrznych, które w dzieciństwie zaburzyły a nawet spowodowały neurologiczne zmiany w mózgu. Strach i obrzydzenie – są to uczucia obce psychopacie, jednak potrafi je doskonale zagrać. Często jest to osoba czarująca, jednak w rzeczywistości, pod spodem kryje się człowiek brutalny i bezwzględny. Skrucha jest dla niego obcym pojęciem.

Zarówno psychopatia, jak i socjopatia obejmują zaburzenia funkcji poznawczych. Psychopata w odróżnieniu od socjopaty nie ma poczucia dobra i zła, ponadto nie przywiązuje się do innych, nie tworzy z ludźmi głębszych relacji. Jest przede wszystkim doskonałym manipulatorem, może być postrzegany jako osoba czarująca i być lubiany przez otoczenie. Socjopaci natomiast są niestabilni, gwałtowni. Mimo że trudno im tworzyć związki uczuciowe, czasem czują wspólnotę z grupami o podobnych przekonaniach, poglądach. Socjopata częściej bywa odpychający niż czarujący. Popełniane przez niego zbrodnie – jeżeli już do nich dochodzi – nie są planowane, a impulsywne – w przeciwieństwie do psychopaty, którego wszystkie posunięcia są obsesyjnie planowane w najdrobniejszych detalach. Zarówno psychopaci, jak i socjopaci traktują ludzi instrumentalnie, jako środek do osiągnięcia celu.

Pierwsze objawy psychopatii i socjopatii

Osoby z zaburzeniami psychopatycznymi lub socjopatycznymi to jednostki antyspołeczne. Osobowość antyspołeczna daje o sobie znać przed 15. rokiem życia, wówczas można już określić czy będziemy mieć w przyszłości do czynienia z psychopatą czy socjopatą. Osobowość antyspołeczna według kryteriów DSM-5 to taka, która spełnia co najmniej 3 z podanych kryteriów:

• regularne problemy z prawem,
• impulsywność i brak planowania,
• brak zainteresowania bezpieczeństwem innych osób,
• nieodpowiedzialność, niewywiązywanie się z obowiązków,
• skłonność do agresji i bójek,
• brak współczucia i poczucia winy,
• notoryczne oszukiwanie i okłamywanie innych.

Psychopata a socjopata – kto stanowi większe zagrożenie?

Zarówno psychopata, jak i socjopata może stanowić zagrożenie dla społeczeństwa. Według niektórych naukowców psychopaci są znacznie groźniejsi ze względu na brak świadomości krzywdy wyrządzanej drugiej osobie, czy niezdolność do poczucia winy. Większość seryjnych morderców to chłodno kalkulujący swoje zbrodnie psychopaci. W odróżnieniu od impulsywnego i często agresywnego socjopaty – psychopata doskonale się ukrywa, dzięki planowaniu i doskonale rozwiniętej zdolności do manipulacji ludźmi. Socjopaci nie potrafią tak dobrze jak psychopaci upodabniać swojego życia do przeciętnej, zdrowej normy. Urażony psychopata będzie obmyślał plan zemsty, dokładnie ją planując, socjopata natomiast od razu wpadnie w gniew i odpłaci się natychmiast.