Urlop wypoczynkowy

Zgodnie z Kodeksem Pracy, każdy pracownik zatrudniony na umowę o pracę ma prawo do urlopu wypoczynkowego. Jego długość oblicza się na podstawie okresu zatrudnienia oraz wymiaru czasu pracy.

Urlop wypoczynkowy a staż pracy

Podstawą przy obliczaniu wymiaru urlopu jest staż pracy pracownika. Jeśli jest zatrudniony przynajmniej 10 lat (niekoniecznie w jednym miejscu pracy), przysługuje mu 26 dni urlopu. Jeśli mniej – należy mu się 20 dni urlopu.

Do stażu pracy wlicza się także czas trwania nauki w zależności od ukończonej szkoły:

• zasadnicza szkoła zawodowa – dodaje się przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, jednak nie więcej niż 3 lata.
• średnia szkoła zawodowa – czas trwania nauki, nie więcej niż 5 lat.
• średnia szkoła zawodowa dla absolwentów zasadniczych szkół zawodowych – 5 lat.
• średnia szkoła ogólnokształcąca – 4 lata.
• szkoła policealna – 6 lat.
• szkoła wyższa – 8 lat.

Okresy nauki nie sumują się, czyli można doliczyć maksymalnie 8 lat.

Urlop wypoczynkowy a niepełny wymiar czasu pracy

W przypadku osób zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy, długość urlopu ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy, bazując na stażu pracy. W przypadku wyliczeń z niepełnym dniem urlopu, zaokrągla się go w górę. Przykładowo osoba o 5 letnim stażu pracy zatrudniona na 1/2 etatu ma prawo do 10 dni urlopu wypoczynkowego.

Skracanie czasu urlopu wypoczynkowego

W pewnych okolicznościach pracodawca może skrócić wymiar urlopu niezależnie od wymiaru czasu i stażu pracy. Może to nastąpić po minimum miesiącu:

• urlopu wychowawczego,
• tymczasowego aresztowania,
• odbywania kary pozbawienia wolności,
• służby wojskowej,
• nieusprawiedliwionej nieobecności w pracy.

W przypadku absencji krótszej niż jeden miesiąc, nie wpływa ona na wymiar należnego urlopu.

Prawo pracy nie określa w jaki sposób pomniejsza się wymiar urlopu. W praktyce najczęściej stosuje się ustalanie wymiaru urlopu proporcjonalnie za liczbę przepracowanych miesięcy pomniejszoną o pełnie nieprzepracowane miesiące. Na przykład osoba z 15-letnim stażem pracy, która przez 6 miesięcy była nieobecna, ma przyznane 13 dni urlopu wypoczynkowego, czyli połowę z przysługujących z zasady 26 dni.

Jeśli pracownik wykorzysta urlop wypoczynkowy jeszcze przed wystąpieniem nieobecności, urlop za późniejsze okresy (np. w przyszłym roku) nie zostanie pomniejszony.

Wymiar należnego urlopu nie jest zmniejszany, gdy absencja pracownika wynika z urlopu rodzicielskiego, urlopu macierzyńskiego lub choroby (w okresie, gdy pobiera wynagrodzenie, zasiłek chorobowy i świadczenie rehabilitacyjne).

Co się dzieje z niewykorzystanym urlopem?

W przypadku niewykorzystania urlopu do końca roku kalendarzowego, nieważne czy z winy pracownika czy pracodawcy, staje się on urlopem zaległym. Powinien być wykorzystany w kolejnym roku do 30 września.

Prawa do urlopu wypoczynkowego nie można się zrzec – jeśli pracownik nie chce go wykorzystać dobrowolnie, pracodawca może go mimo sprzeciwu wysłać na zaległy urlop wypoczynkowy.

Tylko w jednej sytuacji możliwa jest wypłata ekwiwalentu pieniężnego – kiedy wykorzystanie urlopu jest niemożliwe z powodu zakończenia stosunku pracy.

W świetle dyrektyw unijnych, możliwe jest, że wkrótce wymiar urlopu zostanie wydłużony. Unia Europejska narzuca obowiązek ustalenia wymiaru urlopu wypoczynkowego na 35 dni w krajach, w których wiek emerytalny został wydłużony do 67 roku życia. Ma to być swego rodzaju rekompensata. Oznacza to, że polscy pracownicy mogą mieć nawet dziewięć dodatkowych dni wolnych. Na razie jest to jednak w sferze planów i wymaga monitorowania.