Co to jest umowa franczyzy?

Franczyza jest sposobem na własny biznes i zarobienie dużych pieniędzy, jednak nie pod własnym szyldem, lecz pod znanym logo. Marki franczyzowe to sieci odzieżowe, takie jak Reserved czy Tatuum, sklepy spożywcze – Auchan, Delikatesy Centrum czy Małpka, a także restauracje takie, jak na przykład McDonald’s i KFC. Prowadząc działalność w ten sposób można zarówno zyskać, jak i stracić.

Franczyza: co to jest?

Jest to sposób na prowadzenie działalności gospodarczej w ramach istniejącej i zorganizowanej sieci sprzedaży lub świadczenia usług. Istotą tego stosunku prawnego jest udostępnienie franczyzobiorcy – osobie prowadzącej dany lokal lub sklep – tak zwanego pakietu franczyzowego. W zamian osoba ta opłaca wynagrodzenie na rzecz franczyzodawcy, czyli właściciela znanej marki. Stronami tej umowy mogą być zarówno osoby fizyczne, jak i osoby prawne. Umowa franczyzy należy do kategorii umów nienazwanych, czyli nieuregulowanych w kodeksie cywilnym ani w innej umowie. Stosuje się do niej ogólne zasady konstruowania kontraktu – przede wszystkim działa zasada swobody kontraktowania, czyli zawierania umów o dowolnej treści z dowolnymi podmiotami, jeśli tylko nie jest to zabronione przez przepisy ustaw oraz przez zasadę współżycia społecznego.

W praktyce gospodarczej wyróżnia się różne rodzaje franczyzy – usługową, produkcyjną i dystrybucyjną, zależnie od rodzaju prowadzonej działalności. Franczyza usługowa polega na tym, że franczyzobiorca świadcząc usługi korzysta z know-how franczyzodawcy, jego oznaczeń firmowych i znaku towarowego. Franczyza produkcyjna – polega na korzystaniu w procesie produkcji z udostępnionej przez franczyzodawcę technologii. Franczyza dystrybucyjna polega natomiast na tym, że franczyzobiorca ogranicza działalność do sprzedaży danych produktów w prowadzonym przez siebie punkcie oznaczonym symbolami franczyzodawcy, przez niego wyposażonym i według jego wskazówek urządzonym. Istnieje również możliwość skonstruowania franczyzowej umowy mieszanej, czyli takiej, która posiada elementy więcej niż jednego typu.

Wśród rodzajów franczyzy wyróżnia się również franczyzę pośrednią (gdy producent nie tworzy sam sieci franczyzobiorców, a zawiera umowę z jednym podmiotem, który będzie prowadził tę działalność na danym rynku) i bezpośrednią (bez pośredników na danym rynku), indywidualną (umowa zostaje zawarta pomiędzy franczyzodawcą a jednym podmiotem, który uprawniony jest prowadzić jedno tylko przedsiębiorstwo i działać na określonym obszarze) i wielokrotną (czyli umożliwiająca franczyzobiorcy tworzenie wielu jednostek na danym terytorium).

Pakiet franczyzowy

Pakiet franczyzowy to zespół praw własności intelektualnej i własności przemysłowej. Oznacza to, że franczyzobiorca może korzystać:

• ze znaków towarowych,
• nazw firmowych,
• wzorów użytkowych,
• patentów i wynalazków,
• oraz know-how franczyzodawcy. Jest to unikatowa koncepcja prowadzenia biznesu, na którą składają się tajemnice zawodowe i doświadczenia dotyczące konkretnej działalności.

Franczyza: obowiązki stron

Franczyzobiorca ma obowiązek prowadzenia działalności według ustalonych zasad – powinien nabywać produkty i usługi od określonych dostawców, prowadzić produkcję według ściśle ustalonych receptur, stosować się do filozofii i zasad działania franczyzodawcy, a także opłacać na jego rzecz wynagrodzenie, w zamian za udostępnienie pakietu franczyzowego.

Zwykle ustalone jest ono jako opłata wstępna i opłaty okresowe, które mogą być stałe lub ustalane stosunkowo – w zależności od kwoty obrotu lub uzyskanego dochodu. Franczyzobiorca może być także obciążony kosztami kampanii reklamowych prowadzonych przez franczyzodawcę. Co więcej, franczyzobiorcę obowiązuje zakaz konkurencji, który określa się w umowie – może dotyczyć działalności na danym obszarze, lub też w ciągu określonego okresu. Wówczas również po zaprzestaniu działalności strona ta ma obowiązek powstrzymać się od takiej działalności. Zaś obowiązkiem ze strony franczyzodawcy jest jedynie udostępnienie swojego pakietu franczyzowego – nie ma on obowiązku w dodatkowy sposób wspierać drugiej strony umowy.