Choroba sieroca, czyli nieorganiczny zespół opóźnionego rozwoju

Choroba sieroca (medycznie nazywana nieorganicznym zespołem opóźnionego rozwoju) objawia się zarówno w sferze psychicznej, jak i fizycznej. Powodem choroby sierocej jest zwykle rozstanie z matką w najwcześniejszych chwilach życia.

Choroba sieroca pozostawia ślad na późniejszym rozwoju dziecka. Często prowadzi również do regresu rozwojowego.

Choroba sieroca to zespół zaburzeń w rozwoju dziecka, który jest spowodowany niepełnym lub całkowitym brakiem kontaktu pomiędzy dzieckiem a rodzicem. Najczęściej dużą rolę odgrywa tutaj relacja matka-dziecko. Dotyka to szczególnie dzieci, które przebywają:

• w domach dziecka,
• w placówkach opiekuńczo-społecznych,
• w szpitalach,
• w rodzinach niepełnych,
• w rodzinach pełnych, w których rodzic unika kontaktu z dzieckiem,
• w rodzinach patologicznych.

Zerwane kontakty z rodziną u małego dziecka w pierwszych fazach jego rozwoju (gdy brak rodzica w polu widzenia oznacza, że odszedł i już nigdy nie wróci) może doprowadzić do poważnych konsekwencji na poziomie intelektualnym, emocjonalnym, a nawet fizycznym.

Jak zachowuje się dziecko z chorobą sierocą?

Przyczyną choroby sierocej jest nieodczuwanie miłości rodzica. W wielu sytuacjach rodzic po prostu nie może fizycznie utrzymywać kontaktu z dzieckiem (np. pobyt dziecka w szpitalu), nie oznacza to jednak, że go nie kocha. Mały człowiek jednak odczytuje to inaczej – gdy rodzica nie ma obok, to sygnał, że nie interesuje się mną. Przez takie postrzeganie sytuacji dziecko odczuwa wiele negatywnych emocji:

• na początku jest to silnie osamotnienie i złość (afirmuje to głośnym płaczem),
• później zauważalnie słabnie reakcja – staje się apatyczne i bardziej rozpacza za rodzicem niż złości się, że go nie ma (nadal płacze),
• ostatecznie, gdy relacja rodzic-dziecko się nie poprawia, dziecko wycisza się. Wiele osób uważa, że choroba sieroca znika, a tak naprawdę zostaje wyparta. Dziecko jest ciche, nie sprawia problemów wychowawczych, jest wycofane i niezainteresowane otoczeniem.

Dziecko oprócz szeregu objawów psychicznych odczuwa rozłąkę z rodzicem w sposób somatyczny – nudności, biegunka, ból brzucha, problemy z trawieniem, zaburzenia snu, moczenie czy obniżenie odporności (często przechodzone infekcje). Do tego dochodzą również stereotypie ruchowe (powtarzane ruchy) jak kiwanie się, tiki nerwowe twarzy lub zanik ekspresji twarzy. Rozwój dziecka jest opóźniony – powoli rośnie, powoli przybiera na wadze, występuje mutyzm dziecięcy (brak mowy), późno dojrzewa płciowo.

Czy chorobę sierocą da się wyleczyć?

Pierwszym i podstawowym krokiem w leczeniu choroby sierocej jest samo jej zdiagnozowanie i zatrzymanie sytuacji, która upośledza prawidłowy rozwój dziecka. Samym maluchem powinien zająć się:

• lekarz – dziecko z regresem rozwoju fizycznego powinno być diagnozowane, obserwowane i leczone przez specjalistów,
• psycholog – na każdym etapie rozwoju dziecko powinno razem z rodzicami/opiekunami uczestniczyć w spotkaniach terapeutycznych, które złagodzą skutki psychologiczne choroby sierocej,
• pracownik socjalny – jeżeli dochodzi do zaniedbania dziecka lub znajduje się ono w sytuacji patologicznej, należy zgłosić to do właściwych organów – Ośrodka Pomocy Społecznej, policji czy do najbliższej poradni psychologicznej.