Jakie badania wykonać przy podejrzeniu chorób tarczycy - dlaczego TSH nie wystarczy

Przy podejrzeniu choroby tarczycy powinno się wykonać oznaczenie stężenia hormonu tarczycy. Badanie krwi powinno obejmować TSH i wolne hormony FT3 oraz FT4. Przydatne będzie USG tarczycy, a przy występowaniu guzków ich biopsja.

Jeśli ktoś w rodzinie cierpi na choroby tarczycy lub jeśli sami mamy zdiagnozowaną chorobę autoimmunologiczną innego narządu, warto wykonać diagnostykę tarczycy. Chorobę gruczołu może też sugerować jego powiększenie.

Badanie palpacyjne (dotykowe) w diagnostyce tarczycy

Tarczyca jest podatna na występowanie różnego rodzaju patologii zaburzających jej funkcjonowanie. Wczesne wykrycie ewentualnych chorób tarczycy jest bardzo istotne, ponieważ ten gruczoł wpływa na przemiany metaboliczne oraz wydzielanie hormonów. Hormony mają swój wpływ m.in. na działanie układu nerwowego.

Pierwsza wizyta u endokrynologa, czyli specjalisty od schorzeń tarczycy obejmuje wywiad i badanie palpacyjne. Lekarz dotyka gruczołu przez skórę i sprawdza czy tarczyca nie jest powiększona, czy występuje wole lub czy wyczuwalne są guzki. Narząd powinien zostać także zbadany podczas przełykania śliny. W trakcie wizyty lekarz dodatkowo osłuchuje pacjenta, mierzy mu puls i tętno.

Badania laboratoryjne do diagnozowania chorób tarczycy

W diagnostyce chorób tarczycy konieczne jest wykonanie badań krwi. Lekarze zlecają zwykle morfologię, podstawowe badania biochemiczne oraz oznaczenie hormonów tarczycy. Hormony, które należy zbadać to: TSH – hormon tyreotropowy, FT3 (wolna trójjodotyronina) i FT4 (wolna tyroksyna). Podwyższony poziom FT3 i FT4 oznacza zazwyczaj nadczynność tarczycy. Badania wolnych hormonów są najczęściej wykonywane po stwierdzeniu, że stężenie TSH jest zbyt niskie.

TSH to hormon wydzielany przez przysadkę. Prawidłowy wynik TSH mieści się w granicach 0,4-4,0 mU/l, w zależności od metody pomiaru zastosowanej przez konkretne laboratorium. TSH sprawia, że tarczyca wydziela hormony T3 i T4. Działają one zwrotnie na przysadkę i hamują produkcję TSH. Kiedy zdarza się, że hormony tarczycy nie mogą zostać wydzielone, poziom TSH zwiększa się. Oznacza to stan niedoczynności tarczycy. Natomiast gdy w tarczycy powstaje za duża ilość hormonów (bądź są uzupełniane lekami), stężenie TSH spada. Kiedy jest poniżej normy, mamy do czynienia z nadczynnością tarczycy. TSH w normie niekoniecznie oznacza brak choroby. Lekarz zwraca uwagę na całą diagnostykę.

Stężenie hormonów T3 i T4 jest niemiarodajne, dlatego najczęściej oznaczane są wolne hormony FT3 i FT4. Norma FT3 wynosi 2,25 – 6 pmol/L , a FT 4 10 – 25 pmol/L .

W czasie ciąży obserwuje się pozorne zaburzenia działania tarczycy: poziom hormonów jest zbyt wysoki lub za niski, ale mimo to choroba tarczycy nie występuje. Zdarza się nawet, że niskie TSH w ciąży pozoruje nadczynność tarczycy, maskując jej rzeczywistą niedoczynność. Wynika to z działania hormonu, wydzielanego przez łożysko. Hormon HCG ma działanie podobne do TSH.

Badanie na przeciwciała tarczycowe anty-TPO

Przeciwciała tarczycowe bada się dodatkowo przy diagnostyce tarczycy. Pokazują one czy w organizmie nie rozpoczyna się stan zapalny mogący świadczyć o chorobie autoimmunologicznej. Zwykle wykonuje się je wtedy, kiedy pacjent już choruje na jedną z chorób autoimmunologicznych dotycząca innego narządu.

USG tarczycy

USG tarczycy jest zlecane w razie podejrzenia patologii tarczycy. Pomaga ustalić przyczynę zaburzeń gruczołu. Pokazuje, jakiego rozmiaru jest tarczyca, a także czy występują jakieś zmiany w jej miąższu, np. torbiele lub guzki. Jeśli wynik USG tarczycy wykazuje nieprawidłowości, wykonuje się scyntygrafię lub biopsję cienkoigłową.

Badanie scyntygraficzne tarczycy pokazuje zdolność narządu do wychwytywania jodu. Na podstawie tego badania stwierdza się czy zmiana (guzek lub cysta) ma charakter nowotworowy.

Biopsja tarczycy ostatecznie pokazuje czy powstała zmiana jest nowotworem. Jeśli okaże się, że tak, na podstawie biopsji można określić typ nowotworu.

• Czy wiesz, kiedy wykonuje się badanie FT4? Przeczytaj więcej na temat badania FT4: norm, a także co oznacza podwyższone lub obniżone stężenie.
• Dowiedz się, jakie są prawidłowe wskaźniki FT3 i kiedy może on świadczyć np. o niedoczynności tarczycy. Zobacz, czym jest badanie FT3 - norma, podwyższone lub obniżone stężenie.
• Badanie TSH jest wykonywane przy podejrzeniu chorób tarczycy. Sprawdź, o czym informuje badanie TSH hormonu tyreotropowego, ważnego dla tarczycy.