Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne: czym się charakteryzują

Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne funkcjonują także pod nazwą nerwicy natręctw, zespołu anankastycznego i nerwicy anankastycznej. Kompulsje i obsesje potrafią skutecznie dezorganizować życie osoby, która się z nimi boryka.

Przyczyny zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych

Psychiatrzy przyjmują, że podstawową przyczyną nerwicy natręctw są trudne sytuacje psychologiczne, konflikty i problemy. Mogą być wynikiem doświadczeń z dzieciństwa – wcześnie powstałego i wzmacnianego poczucia odpowiedzialności. Bardziej podatne na tego typu zaburzenia są osoby, które cechuje nadmierna ostrożność, perfekcjonizm i pedanteria, brak elastyczności i ciągłe wątpliwości. Na rozwój natręctw mogą mieć również czynniki genetyczne i środowiskowe, a także nieprawidłowości w funkcjonowaniu ośrodkowego układu nerwowego.

Objawy zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych

Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne cechują się występowaniem dwóch rodzajów zachowań:

• natrętnych myśli, czyli obsesji,
• natrętnych czynności, czyli kompulsji.

Z tego powodu zaburzenie to nazywane jest także nerwicą natręctw. Obsesjom i kompulsjom nie można się oprzeć, a każda próba powstrzymania się od nich wywołuje lęk, napięcie i niepokój. Jednocześnie realizowanie ich jest odczuwane jako niechciane i osoba, cierpiąca na nie, może zdawać sobie sprawę z tego, że są nielogiczne. Zaburzenie może przebiegać z przewagą myśli obsesyjnych lub kompulsji.

Obsesje, czyli natręctwa uznawane są jako własne myśli, przy czym zwykle przeżywane są jako wstydliwe, niechciane, nawet przykre. Dzielą się na kilka kategorii:

• natrętna niepewność – dotycząca zazwyczaj codziennych prozaicznych rzeczy, takich jak niepewność odnośnie zamkniętych drzwi, wyłączonego światła, zakręconej wody;
• natrętne impulsy – uporczywa ochota, by zrobić coś kompromitującego lub zachować się agresywnie, na przykład uderzyć osobę stojącą w kolejce. Te impulsy, co ważne, nie są realizowane, ale lęk przed tym, że to nastąpi, jest nieustanny;
• luminacje – polegają na wielogodzinnym, ciągłym i bardzo trudnym do przerwania dyskutowaniu ciągle na jeden temat, przy czym osoba nie dochodzi do żadnych konstruktywnych wniosków ani nie może podjąć decyzji;
• myśli o bluźnierczym/wulgarnym/obscenicznym charakterze – natrętne i niechciane, mogą się nasilać w sytuacjach, w których są wyjątkowo nie ma miejscu, na przykład podczas oficjalnego spotkania czy w kościele;
• obsesyjny lęk przed brudem – realizuje się ciągłym dbaniem o utrzymanie nierealnego porządku, tendencją do perfekcyjnej czystości.

Czynności natrętne są niechciane, w związku z tym odczuwane są jako zawstydzające. Mogą mieć postać:

• nawracającego mycia i czyszczenia,
• nieustannego sprawdzania kurków, drzwi itd. w odpowiedzi na natrętną niepewność,
• natrętnego porządkowania, układania,
• zbieractwa - gromadzenia przedmiotów,
• złożonych rytuałów, które trzeba wykonać, by zapobiec napięciu.

Ponadto, istnieje wiele różnych innych rodzajów zachowań kompulsywnych, na przykład:

• trichotillomania (przymusowe wyrywanie włosów),
• kompulsywne jedzenie lub wręcz objadanie się,
• zakupoholizm (kompulsywne zakupy),
• onychofagia (obgryzanie paznokci).