Kim są dorosłe dzieci alkoholików, czyli syndrom DDA

Syndrom DDA występuje u osób, które wychowywały się w rodzinie, w której przynajmniej jedna osoba była uzależniona od alkoholu. Działanie według schematów wyniesionych z takiego domu prowadzi do cierpienia, poczucia pustki, wypalenia zawodowego i emocjonalnego. Może też być przyczyną wchodzenia w niestabilne i niedojrzałe związki i popadania w nałogi.

Charakterystyka funkcjonowania rodziny z problemem alkoholowym

W rodzinie z problemem alkoholowym przynajmniej jedna osoba nadużywa alkoholu w sposób, który przynosi szkodę jej i pozostałym członkom rodziny. Mogą to być szkody natury emocjonalnej: poczucie zagrożenia, z powodu niemożliwych do przewidzenia zachowań osoby uzależnionej czy troska o jej zmieniający się wciąż nastrój. Zachowanie alkoholika jest też często źródłem problemów ekonomicznych rodziny: potrzebuje on pieniędzy na alkohol i może nawet posunąć się do wyprzedawania cudzych rzeczy i zaciągania długów, żeby tylko go zdobyć. Wokół tej osoby i jej problemów kręcą się wszystkie domowe sprawy. Od emocji przeżywanych przez nią zależy często bezpieczeństwo innych. Z tego względu członkowie rodziny są zaangażowani w łagodzenie konfliktów powodowanych przez uzależnionego, próbują uniknąć agresji, którą wywołuje stan upojenia alkoholowego lub podejmują działania, których celem jest dostarczenie bądź odebranie mu alkoholu. Również troska o zdrowie tej osoby i próby przekonania jej do leczenia bywają wyczerpujące.

Te wszystkie sprawy spychają na dalszy plan potrzeby dziecka, jego problemy i sukcesy. Dziecko często staje się „niewidzialne” dla pozostałych członków rodziny, musi walczyć o uwagę i ciepłe uczucia. Wykształca przy tym wiele umiejętności, które nigdzie, poza rodziną, nie będą mu przydatne, a wręcz mogą utrudniać życie w społeczeństwie. Dziecko uczy się na przykład, w jakich sprawach należy okłamać rodzica, żeby zasłużyć na miłe słowo lub staje się nadmiernie obowiązkowe, ponieważ spoczywa na nim odpowiedzialność za utrzymanie gospodarstwa domowego.

Typowe role DDA

Osoba z syndromem DDA często obiera w dorosłym życiu schemat zachowania, który stosowała w dzieciństwie. Wyróżnia się cztery typy takich zachowań:

Bohater – stanowi dumę rodziny, przejmuje obowiązki uzależnionego lub współuzależnionego rodzica, jest odpowiedzialny i skrupulatny, często ma nieadekwatne poczucie winy z powodu spraw, które nie zależą od niego. W dorosłym życiu może być nadopiekuńczy i zaborczy wobec bliskich, w pracy przesadnie ambitny. Może czuć, że musi spełnić oczekiwania wszystkich, a jego najmniejszy błąd będzie miał poważne konsekwencje.

Maskotka – w rodzinie stara się rozładowywać napięcia i zabawiać wszystkich, stara się skupić uwagę wszystkich na sobie, żeby odwrócić uwagę od rzeczywistego problemu. Taka osoba w dorosłym życiu może być duszą towarzystwa, w ciągłym imprezowaniu szukać ucieczki od własnych myśli i problemów. Może też mieć skłonność do nałogów.

Kozioł ofiarny – w rodzinie jest nieakceptowany, dostarcza zastępczych problemów: np. zamiast alkoholu rodzina może skupić się np. na jego złych ocenach w szkole. Kozioł ofiarny zazwyczaj szybko oddziela się od rodziny i popada w konflikt z prawem. Zazwyczaj jako pierwsza osoba w rodzinie zgłasza się po pomoc.

Dziecko we mgle – nie wyraża swoich potrzeb, czuje, że nie zasługuje na uwagę i nie szuka jej w rodzinie. Swoje potrzeby kontaktów z innymi i bliższych relacji rekompensuje sobie marzeniami. Taka osoba bywa chorobliwie nieśmiała, ma problemy z nawiązywaniem relacji z ludźmi. Często popada w uzależnienia.

Uświadomienie sobie, że działamy według któregoś z tych schematów, pomoże nam przełamać go i naprawić swoje życie. Terapię najlepiej zacząć od wizyty u psychologa oraz uczestnictwa w spotkaniach grupy wsparcia dla DDA.