Na czym polega samospełniające się proroctwo?

Samospełniające się proroctwo to inaczej samorealizująca się przepowiednia. Polega na tym, że posiadanie określonych oczekiwań w stosunku do osób albo wydarzeń w przyszłości wpływa na zachowania tych ludzi lub przebieg zdarzeń, skutkując ich realizacją. Mówi na ten temat autorytet psychologii Zimbardo.

Samospełniające się proroctwo jest zjawiskiem nieświadomym i pojawia się mimo woli człowieka. Odpowiada ono na pytania: dlaczego przewidywania ludzi spełniają się? Samospełniające się proroctwo składa się z kilku elementów: nastawienia i opinii odnośnie do innych osób, które mają wpływ na zachowanie w stosunku do nich, oraz wpływu zachowania człowieka na postępowanie innych ludzi, które jest zgodne z jego przewidywaniami.

Kiedy występuje samospełniające się proroctwo?

Samospełniające się proroctwo występuje, gdy informacja o tym, co ma się wydarzyć, pochodzi z wiarygodnego źródła. Pod wpływem tej wiadomości ludzie postępują w taki sposób, że ostatecznie realizują przepowiednię. Nie jest ono wynikiem woli potwierdzenia własnych przeczuć. To zjawisko odbywające się nieświadomie, z którego człowiek nie zdaje sobie sprawy.

Przykłady samospełniającego się proroctwa

Przykładem samospełniającego się proroctwa może być plotka głosząca, że dana instytucja, na przykład bank, z powodów finansowych zbankrutuje w najbliższym czasie. W wyniku oddziaływania tej informacji na otoczenie wśród klientów tej instytucji może zrodzić się zjawisko owczego pędu. Ludzie, wierząc w treść plotki, zaczną wyjmować pieniądze z banku. W rezultacie doprowadzą do upadku tej instytucji, ponieważ wyprowadzą z niej oszczędności.

Samospełniające się proroctwo ma miejsce w różnych sytuacjach w życiu. Na przykład w czasie rozmowy z nowo poznaną osobą, której ktoś nie lubi bez powodu. Po spotkaniu utwierdza się w tym przekonaniu. Wynika to z tego, że zakładając, że ktoś jest niesympatyczny, człowiek prowokuje jego niemiłe zachowania. Nie zachowuje się on neutralnie i wykorzystuje w tym celu mimikę, gesty i sposób prowadzenia rozmowy.

Zjawisko to może odnosić się również do funkcjonujących stereotypów, nawyków czy wyobrażeń. Na przykład zgodne z teorią samospełniającego się proroctwa jest przekonanie, że w piątek 13. wydarzy się coś złego.

Co zrobić, by samospełniające się proroctwo działało na korzyść?

Aby samospełniające się proroctwo miało pozytywne skutki, warto myśleć o tym, co człowiek chce osiągnąć, nie o tym, czego nie chce. Trzeba zmienić subiektywne przekonania na obiektywne. W przypadku poznania nowej osoby zamiast oceniać ją powierzchownie, warto przeprowadzić analizę i poznać ją bliżej.