Jad pszczeli – składniki i zastosowanie w lecznictwie oraz kosmetyce

Jad pszczeli, inaczej apitoksyna, to wydzielina gruczołu jadowego pszczół robotnic bądź pszczelej matki. To bezbarwna i kwaśna ciecz. Z jednej strony ma działanie toksyczne, z drugiej – lecznicze. Jad pszczeli stosuje się w kosmetyce – wydzielina pomaga zachować napiętą i sprężystą skórę.

Jad pszczeli – użądlenie przez pszczoły

Jad pszczeli wydzielają pszczoły robotnice i matki podczas walki z wrogiem – służy im do obrony. Gruczoły produkujące wydzielinę położone są w końcowej części odwłoka pszczoły. Owad podgina odwłok, rozwiera jego koniec i wbija wysuwające się żądło w skórę wroga. Produkcja gruczołów jadowych wzrasta wraz z wiekiem pszczoły. Użądlenie przez pszczoły wywołuje obrzęk w miejscu ukłucia i ból. Może być niebezpieczne zwłaszcza dla osób uczulonych na ten jad pszczeli.

Jad pszczeli jako lek

Kiedyś popularne było przystawianie pszczół do skóry. Dziś się tego nie stosuje, ponieważ z jednej strony jest to niehigieniczne (istnieje ryzyko zakażenia), z drugiej – utrudnia dozowanie substancji, ponieważ pszczoły wydzielają różne ilości jadu. Współcześnie stosuje się jad w formie czystej lub jako składnik preparatów. Suchy jad ma formę przezroczystej masy, przypomina gumę arabską.

Wybrane metody pozyskiwania jadu pszczelego

Jedna z metod otrzymywania jadu pszczelego polega na chwyceniu pszczoły pincetą za skrzydła. Rozdrażniona pszczoła wysuwa żądło i wypuszcza kroplę jadu – na szkiełko lub bibułę filtracyjną. Większość pszczelarzy stosuje tzw. ramki do kolekcjonowania jadu - wykonane ze szkła i przewodów elektrycznych. Pszczoły przy kontakcie z ramkami są delikatnie porażane prądem, jednak nie powoduje to ich uśmiercenia. Pszczelarze zbierają jad ze szkła.

Składniki jadu pszczelego

Jad pszczeli zawiera histaminę, która obniża ciśnienie krwi, białka – powodujące kurczenie się czerwonych ciałek krwi, substancje hemolizujące – melitynę zwiększającą przepuszczalność błon czerwonych ciałek krwi, lecytynazę przekształcającą się w lizolecytynę – odpowiedzialną za rozpad czerwonych ciałek krwi. Jad pszczeli składa się również z enzymów.

Zastosowanie jadu pszczelego w lecznictwie

Jad pszczeli to substancja znana i wykorzystywana od starożytności. Hipokrates leczył przy zastosowaniu wydzieliny pszczół schorzenia stawów. Dzięki tej wydzielinie wyleczono z podagry Karola Wielkiego i Iwana Groźnego. Przez lata jad pszczeli z powodzeniem stosuje się w leczeniu reumatyzmu (zobacz badania: Thiele K. W., 1957: Voola 106 lei ve sluzbach homeopatie. Deutsehe : Bienerrwirsehaśt c. 12/1954. w/g Dr Vl~limiJr'a Svagr'a - "Vce1i prodlukty ve vyzive a lekarstvi. Jednota Vcelaru, Praha). Leczenie jadem warto wykorzystywać w przypadku schorzeń reumatycznych mięśni i stawów, newralgii, chorobach alergicznych – przy katarze siennym, pokrzywce itp. Stosowany jest pomocniczo w leczeniu dny moczanowej, gośćca, zapalenia korzonków nerwowych, egzemy, paradontozy, alergii, zapalenia pęcherza moczowego. Jad pszczeli ma działanie antynowotworowe i antybakteryjne. Leczenie powinno się odbywać pod ścisłym nadzorem lekarza, ponieważ wydzielina niewłaściwie stosowana może być niebezpieczna dla zdrowia.

Zastosowanie jadu pszczelego w kosmetyce

Jad pszczeli w kremie przeciwzmarszczkowym, kremie pod oczy, kremie nawilżającym i serum znajduje coraz więcej zwolenników. Kosmetyki pomagają zachować równomierny koloryt skóry i zwiększają jej elastyczność. Jad pszczeli zwiększa krążenie krwi, dzięki czemu skóra staje się jędrniejsza. Kolagen i elastyna wzmacniają tkanki. Po nałożeniu kosmetyku pojawia się delikatne mrowienie.