Jak działa reminiscencja poprawiająca pamięć na starość?

W okresie dojrzałości powracają wspomnienia z młodości. Reminiscencja dotyczy zwykle wydarzeń pozytywnych lub neutralnych. Wspomnienia sprzed lat są zwykle bardziej żywe niż pamięć niedawnych wydarzeń. ​

Czym jest reminiscencja?

Termin „reminiscencja” został wprowadzony w 1913 roku przez P. B. Ballarda. Uczony zakładał, że o reminiscencji może być mowa wtedy, gdy po dłuższym czasie przypominamy sobie podobną liczbę elementów jak wtedy, gdy czas pomiędzy zdarzeniem a przypomnieniem nie jest długi. Wówczas po dłuższym czasie pojawiają się nawet dodatkowe szczegóły. Istnieje także inne rozumienie tego pojęcia, które obejmuje przypominanie sobie większej liczby szczegółów później niż gdybyśmy je odtwarzali bezpośrednio, tuż po tym, gdy miały miejsce. Tym terminem nazywa się również proces przypominania sobie w okresie dojrzałym, po 50. roku życia, dużej liczby wydarzeń z czasów młodości (wieku od 11. do 35. roku życia).

Dlaczego na starość najlepiej pamiętamy młodość?

Osoby w podeszłym wieku z większą precyzją potrafią wspominać wydarzenia, które miały miejsce w odległej przeszłości, na przykład w czasach ich młodości, i te sprzed roku. Jednym z powodów takiej sytuacji jest fakt, że w tym czasie miały miejsce ich „pierwsze razy” – na przykład pierwszy raz się zakochali, zdali pierwszy ważny dla nich egzamin, urodziło się ich pierwsze dziecko czy też wzięli ślub. To zestaw ważnych zdarzeń w życiu człowieka, które mają konkretne daty realizacji. Po upływie tych wszystkich pierwszych razów ludzie przechodzą do etapu stabilnego życia bez tak spektakularnych i godnych zapamiętania wydarzeń.

Jak działa reminiscencja?

Za długotrwałą pamięć odpowiada część mózgu zwana hipokampem. Zawiera ona informacje i fakty, których nauczyliśmy się w przeszłości. Tutaj znajdują się także wspomnienia o wydarzeniach, które miały miejsce w odległych czasach. Pojemność oraz czas przechowywania danych w pamięci długotrwałej są nieograniczone. Proces zapominania informacji ma w zasadzie charakter tylko pozorny, ponieważ tak naprawdę tracimy tylko dostęp do tych danych. Dowodem na to jest właśnie reminiscencja, czyli odzyskiwanie zapomnianych informacji.

Powszechnie uważa się, że osoby starsze należą do grona zapominalskich. To mit. Nieprawdą jest też to, że z wiekiem pogarszają się wszystkie aspekty pamięci. Tak naprawdę osłabienie dotyka pamięci operacyjnej wymagającej przechowywania i przetwarzania pamięci w tym samym czasie. Osoby starsze mają problem z zapamiętywaniem bieżących informacji, np. listy zakupów, ale poprawiają się funkcje mózgu, których zadaniem jest rekonstrukcja zdarzeń z dzieciństwa i młodości. W związku z tym pełnią oni rolę magazynów wiedzy i doświadczeń dla nowego pokolenia. Pamięć deklaratywna wiedzy o świecie nie ulega bowiem pogorszeniu. Dlatego starsi lepiej pamiętają wydarzenia sprzed lat niż z ostatniego czasu. Cechą charakterystyczną fazy starzenia się jest bardziej opisowe przedstawianie informacji. Efekt reminiscencji ma służyć przekazywaniu wiedzy.