Kłopotliwe powtórzenia, czyli perseweracje

Perseweracja to zjawisko, które polega na powtarzaniu i utrzymywaniu wzorca zachowania lub myśli czy wrażeń. Może mieć postać powtarzania tych samych słów, zdań i stereotypowych gestów. Występują przy niepełnosprawności umysłowej, zaburzeniach psychicznych, uszkodzeniach mózgu, ale zdarzają się także ludziom zdrowym.

Perseweracje możemy podzielić na dwa rodzaje:

• perseweracja ciągła – powtórzenie następuje bezpośrednio po oryginalnej wypowiedzi lub zachowaniu,
• perseweracja nieciągła – powtarzane słowo, fraza czy gest występują w pewnym odstępie od oryginalnego zachowania.

Kiedy pojawiają się perseweracje?

Perseweracje występują w:

• upośledzeniu umysłowym,
• schizofrenii – perseweracja schizofreniczna może się objawiać jako pochrząkiwanie, mówienie głośno bez związku z sytuacją słowa lub kilku słów, powtarzanie ruchów, gestów.
• afazji Broki i afazji Wernickiego – osoba bezwiednie powtarza wcześniej już powiedziane słowa, nie mogąc tego powstrzymać. Może powtarzać także usłyszane słowa lub ich fragmenty. W ciężkich przypadkach afazji perseweracje mogą całkowicie zdominować mowę.
• demencji, chorobie Alzheimera – mogą także mieć formę uporczywego powracania do tych samych tematów i stwierdzeń.

Perseweracje u zdrowych ludzi

Perseweracje nie zawsze muszą być objawem choroby. Pojawiają się często u zdrowych ludzi podczas wykonywania zautomatyzowanych (czyli rutynowych) czynności, które mają na tyle opanowane, że nie wymagają refleksji. Może to być szukanie kluczy kilka razy w tym samym miejscu, sprawdzanie wyłączonego telewizora czy zamkniętych drzwi. Czynności zautomatyzowane mają to do siebie, że robione są nieświadomie, na przykład większość ludzi umie wiązać buty i robi to automatycznie, nie musi się koncentrować nad każdym supłem. Innym powodem mogą być deficyty uwagi, które utrudniają koncentrację. Perseweracje mogą mieć znaczenie chorobowe w momencie, gdy doskonale pamiętamy, że sprawdziliśmy drzwi, ale odczuwamy przymus zrobienia tego ponownie. Jednak do momentu, kiedy nie dezorganizuje to codziennego życia, nie ma potrzeby konsultować się z lekarzem.

Leczenie perseweracji

Gdy perseweracja pojawia się w przebiegu konkretnej choroby, lecząc ją można złagodzić także powtarzanie czynności. Nie jest to jednak zawsze możliwe.