Co to jest kaucja gwarancyjna?

Kaucja gwarancyjna zabezpiecza wykonanie zobowiązań. Zasadniczo powinna być zwrócona po wykonaniu umowy, jednak są sytuacje, gdy może być zatrzymana przez drugą stronę umowy. Kaucja gwarancyjna to także instytucja zabezpieczająca wpływy z podatku VAT do budżetu państwa przy obrocie niektórymi towarami.

Kaucja gwarancyjna: czym jest?

Kaucja gwarancyjna to suma, którą składa się w celu zabezpieczenia dotrzymania zobowiązania. Co do zasady nie jest wliczana na poczet ceny i podlega zwrotowi przy uiszczeniu zapłaty, jednak nie zawsze tak jest. Może być zaliczona na poczet zaspokojenia roszczeń z tytułu zapłaty, np. pokrycie zaległych opłat i odsetek od nich. Może być także zatrzymana jako odszkodowanie w sytuacji, gdy osoba wpłacająca kaucję swoim zachowaniem naraziła drugą stronę na szkodę lub jeśli bezpodstawnie odstąpiła od umowy.

Kaucja gwarancyjna to na przykład kaucja wpłacana wynajmującemu przez najemcę z chwilą podpisania umowy najmu. Powinna być zwrócona po rozwiązaniu umowy, jednak może być zatrzymana, jeśli najemca zniszczył wynajmowany lokal lub nie opłacił czynszu najmu.

Kaucja gwarancyjna a VAT

Podstawą opodatkowania podatkiem VAT jest obrót, natomiast obrót to kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę podatku. Kaucja stanowiąca zabezpieczenie umowy nie jest więc opodatkowana podatkiem od towarów i usług, ponieważ nie stanowi dochodu ze sprzedaży lub świadczenia usług. Kaucja gwarancyjna nie powinna być więc udokumentowana fakturą VAT ani ewidencjonowana za pomocą kasy fiskalnej. Faktura może jednak zawierać wzmiankę o pobraniu kaucji, co może być przydatne dla celów dowodowych.

Jeśli jednak zdarzy się, że kaucja gwarancyjna zostanie w późniejszym terminie zaliczona na poczet ceny towaru lub usługi, czyli zostanie potraktowana jako zaliczka. Wówczas kwota ta powinna być opodatkowana podatkiem VAT. Należy wtedy wystawić fakturę VAT na tę kwotę w terminie 7 dni od zaliczenia na poczet ceny.

Jeśli kaucja gwarancyjna zostanie zaliczona na poczet zaległych odsetek lub potraktowana jako odszkodowanie za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy, wówczas traktowana jest jak kara umowna. W takiej sytuacji kwota ta nie będzie objęta podatkiem VAT.

Kaucja gwarancyjna na zabezpieczenie podatku VAT

Inną kwestią jest instytucja kaucji gwarancyjnej wpłacanej na poczet podatku VAT w postaci depozytu pieniężnego lub gwarancji bankowej bądź ubezpieczeniowej. Taka kaucja stanowi jedną z przesłanek umożliwiających nabywcom towarów wrażliwych (np. paliwa, niektórych wyrobów stalowych, złota nieobrobionego) uwolnienie się od ewentualnej odpowiedzialności solidarnej za zaległości podatkowe sprzedawcy. Polega to na tym, że sprzedawca, który znajduje się w wykazie podmiotów, które złożyły kaucję gwarancyjną, staje się dostawcą wiarygodnym – złożenie tej kaucji powoduje, że w razie zalegania przez niego z zapłatą podatku kupujący nie będzie ponosił wraz z nim odpowiedzialności za te zobowiązania. Wyłączenie takiej odpowiedzialności jest możliwe, jeśli nastąpiło przy dostawie towarów ujętych w wykazie prowadzonym przez Ministra Finansów, a także jeśli jej wysokość była w opinii organów podatkowych odpowiednia.

Rozwiązanie w postaci instytucji kaucji gwarancyjnej składanej przez nabywcę określonych towarów na poczet ewentualnych zaległości sprzedawcy w podatku VAT ma przeciwdziałać nadużyciom i wyłudzeniom podatku od towarów i usług przy obrocie niektórymi towarami. Ma zabezpieczać wpływy z tego podatku do budżetu państwa.