Adrenokortykotropina (ACTH) to hormon wydzielany przez przysadkę mózgową. Badanie ACTH zleca się w diagnostyce niewydolności przysadki mózgowej, podwzgórza i kory nadnerczy. Polega ono na pobraniu krwi żylnej.

Objawami, które warto zweryfikować poprzez badanie ACTH, są m.in.: zmęczenie, nadmierne owłosienie ciała, a u kobiet także nieregularne miesiączki.

Czym jest adrenokortykotropina, czyli hormon ACTH

Hormon adrenokortykotropowy (ACTH) jest wydzielany przez przysadkę mózgową. Hormon ten stymuluje korę nadnerczy do produkcji kortykosteroidów: kortyzolu, kortykosteronu i kortyzonu, które regulują w organizmie przemiany białek, tłuszczów i węglowodanów. ACTH wpływa też w pewnym stopniu na produkcję androgenów i estrogenów. Adrenokortykotropina wpływa ponadto na melanocyty, czyli komórki barwnikowe skóry, które wydzielają melaninę, naturalny pigment barwiący skórę, włosy i tęczówkę oka.

Kiedy zalecane jest badanie ACTH

Badanie ACTH przeprowadza się, aby potwierdzić niewydolność kory nadnerczy, uszkodzenie przysadki mózgowej lub podwzgórza, które mogą być związane z nowotworem, napromieniowaniem, stanem zapalnym, krwotokiem lub urazem.

Hormon ACTH bada się również w diagnostyce nadczynności kory nadnerczy, na którą mogą wskazywać: zmęczenie, obniżenie popędu seksualnego, utrata apetytu i spadek masy ciała, u kobiet nieregularne miesiączkowanie, oraz częste oddawanie moczu w nocy. Wyniki badania ACTH pomagają też w zdiagnozowaniu nadmiernego bądź niedostatecznego wydzielania kortyzolu. Na nadmierne wydzielanie kortyzolu mogą wskazywać następujące objawy: nadciśnienie, gęste owłosienie ciała, okrągła twarz i wyraźne rozstępy na brzuchu. Na niedobór kortyzolu wskazują natomiast: zmęczenie, utrata apetytu, wysokie stężenie wapnia i potasu, a niskie stężenie sodu. Innym wskazaniem do przeprowadzenia badania jest diagnostyka różnicowa bielactwa, choroby, w przebiegu której zanika pigment skóry.

Jak wygląda badanie ACTH

Badanie ACTH polega na pobraniu krwi z żyły. Na badanie należy zgłosić się na czczo, co najmniej 8 godzin od ostatniego posiłku.

Jaka jest norma ACTH

Rano, ok. godziny 8.00, stężenie ACTH powinno wynosić mniej niż 22 pmol/l (25-100 pg/l). Wieczorem, ok. godziny 22.00, powinno być niższe niż 6 pmol/l, czyli ok. 30 pg/ml.

Podwyższone stężenie ACTH jest charakterystyczne dla choroby Cushinga, choroby Addisona i ektopowego wydzielania ACTH.

Obniżone stężenie ACTH występuje natomiast przy wtórnej niedoczynności kory nadnerczy, guzach, które mogą wydzielać kortyzol, a także przy zespole Cushinga.

• Słyszałeś o tym superhormonie? Poznaj DHEA, czyli hormon młodości.
• Może być wydzielana w większych ilościach w czasie przyjmowania pewnych leków. Przeczytaj o wazopresynie, czyli hormonie antydiuretycznym działającym w nerkach.