Fiksacja rozwojowa w psychoanalizie

Fiksacja rozwojowa to jedno z pojęć stosowanych w klasycznej, freudowskiej psychoanalizie. Jeśli nie zostaną zaspokojone potrzeby dziecka na danym etapie rozwoju, może ono w pewnych sferach życia zatrzymać się na tym etapie. Już jako dorosły człowiek będzie prawdopodobnie powtarzało charakterystyczne dla tego etapu dojrzewania schematy zachowań.

Teoria fiksacji rozwojowej nie jest potwierdzona naukowo. Podczas formułowania jej Freud kierował się wyłącznie swoimi obserwacjami.

Fazy rozwoju psychoseksualnego według Freuda

Według psychoanalitycznej teorii rozwoju seksualnego dziecko w trakcie swojego rozwoju przechodzi przez kilka etapów. Etapy te wyróżnione są pod względem tego, za pomocą których stref erogennych dziecko przede wszystkim zaspokaja swoje potrzeby. Należy pamiętać, że źródłem motywacji do działania w teorii Freuda jest libido, popęd seksualny, który rządzi zachowaniem człowieka niemal od urodzenia. Wyróżnia się pięć etapów rozwoju psychoseksualnego.

Faza narcyzmu pierwotnego, charakterystyczna dla noworodków, które uzależnione są całkowicie od opieki dorosłych i dopiero uczą się rozróżniania siebie i matki. To matka stanowi obiekt, w którym dziecko upatruje możliwości zaspokojenia popędów,
Faza oralna, podczas której dziecko ukierunkowane jest na zaspokajanie popędów związanych z obszarami oralnymi ciała, m.in. ustami i gardłem. Fiksacja na tym etapie bywa związana z głodem albo niedostatecznym kontaktem z matką, np. wtedy, kiedy nie karmi ona piersią.
Faza analna, podczas której dziecko nabywa umiejętność kontroli wypróżniania się. Nieprawidłowo przeprowadzany trening czystości, np. brak konsekwencji lub nadmierne karanie dziecko za wypróżnianie się w pieluszkę, a nie do nocnika, może doprowadzić do fiksacji.
Faza falliczna, która charakteryzuje się tym, że dziecko zaczyna odkrywać swoje narządy płciowe i rozróżniać płcie. W tym okresie pojawia się także kompleks Edypa lub kompleks Elektry (odmiana kompleksu Edypa występująca u dziewczynek). Jeżeli rodzice faworyzują przeciwną płeć, u dziecka może pojawić się fiksacja falliczna. Po tej fazie następuje faza latencji, kiedy potrzeby libidalne ulegają wyciszeniu.
Faza genitalna, w którą dziecko wkracza w okresie dojrzewania. Dziecko zaczyna wtedy rozumieć, że przyjemność seksualna podporządkowana jest celom rozrodczym.

Do najlepiej opisanych fiksacji należą fiksacja w fazie oralnej oraz fiksacja w fazie analnej, a także fiksacja falliczna.

Zobacz także

Czym charakteryzuje się fiksacja oralna

Skutkiem fiksacji w fazie oralnej może być czerpanie dużej przyjemności z czynności wykonywanych za pomocą ust, np.:

palenie papierosów,
skłonność do łakomstwa,
picie dużej ilości alkoholu,
obgryzanie paznokci,
żucie gumy,
upodobanie do seksu oralnego.

Czym charakteryzuje się fiksacja analna

Osoby, które doznały fiksacji w fazie analnej, bywają uparte, nadmiernie uporządkowane, nawet pedantyczne. Rozwinąć mogą się u nich także skąpstwo, potrzeba kontrolowania otoczenia, bierna agresja, potrzeba gromadzenia rzeczy, sadyzm i masochizm, ale też systematyczność i wytrwałość w dążeniu do celu.

Czym charakteryzuje się fiksacja falliczna

Fiksacja falliczna może natomiast skutkować tym, że w dorosłym życiu kobiety mogą czuć potrzebę dominacji nad mężczyznami, uwodzenia ich, ale także całkowitego podporządkowania się im. Chłopcy, którzy doświadczają fiksacji fallicznej, bywają próżni i nadmiernie ambitni.

Czy w człowieku drzemie zło? Dowiedz się, na czym polegał eksperyment Zimbardo.
Słowa mogą znaczyć coś innego, niż myślisz. Na czym polega manipulacja językowa?
Na czym polega mechanizm podejmowania decyzji pod wpływem grupy? Psychologia tłumu: dlaczego robimy to, co inni?