Widzenie barwne zawdzięczamy czopkom, czyli komórkom światłoczułym oka

Za postrzeganie barw obiektów występujących w naszym otoczeniu odpowiadają czopki, receptory światła znajdujące się w siatkówce oka. Niezdolność do widzenia barw lub nierozróżnianie ich, często związane jest z całkowitym brakiem tych komórek lub brakiem jednego ich rodzaju.

Przyczyny zaburzeń widzenia barw często są genetyczne, wrodzone. W niektórych przypadkach mogą jednak być spowodowane przez mechaniczne lub chorobowe uszkodzenie struktur mózgu.

Światło białe a kolory przedmiotów

Światło słoneczne, a także stosowane we wnętrzach sztuczne oświetlenie, to światło białe, które zawiera w sobie wszystkie inne kolory (a dokładnie wiązkę fal elektromagnetycznych o różnych długościach). Przedmioty, które nas otaczają, w różnym stopniu pochłaniają padające na nie światło, częściowo też rozpraszają je i odbijają. To, jakie promienie zostaną wchłonięte, a jakie rozproszone, decyduje o tym, w jakim kolorze będziemy widzieli dany przedmiot. Przedmioty, które widzimy jako białe, odbijają całą wiązkę światła, przedmioty czarne w całości ją pochłaniają. Niebieskie przedmioty natomiast pochłaniają prawie całą wiązkę, a odbijają tylko falę niebieską. Mieszanki fal odpowiadających za postrzeganie barw prostych (czerwonej, pomarańczowej, żółtej, zielonej, cyjanowej, niebieskiej, indygo i fioletowej) tworzą barwy złożone, np. brązową.

Budowa ludzkiego oka a widzenie barwne

Ludzkie oko odbiera fale świetlne odbijane przez przedmioty, a mózg interpretuje je jako konkretne kolory. Za odbiór wrażeń wzrokowych odpowiadają dwa rodzaje komórek znajdujących się w siatkówce oka. Są nimi pręciki i czopki, fotoreceptory które absorbują fale świetlne o różnej długości. Pręciki odpowiadają za postrzeganie ruchu i kształtu obiektów oraz widzenie nocne (skotopowe), przy niewielkiej ilości światła. Czopki natomiast umożliwiają postrzeganie barw w świetle dziennym (widzenie fotopowe). W ludzkim oku znajdują się trzy rodzaje czopków: odbierające światło czerwone, światło zielone oraz światło niebieskie.

Zaburzenia widzenia barwnego

Zaburzenia widzenia barw można podzielić na trzy główne rodzaje: monochromatyzm, dichromatyzm oraz trichromatyzm. Monochromatyzm charakteryzuje się całkowitą niezdolnością do widzenia barw. Jeśli spowodowany jest on brakiem czopków w siatkówce oka, mamy do czynienia z achromatopsją. Jeżeli natomiast jego przyczyną jest uszkodzenie płatów potylicznych mózgu, stanowi on jeden z rodzajów agnozji wzrokowej.

Dichromatyzm to ślepota barw spowodowana przez brak czopków jednego rodzaju. W zależności od tego, jakiej barwy nie widzi dana osoba, dichromatyzm można podzielić na:

• nierozpoznawanie barwy czerwonej,
• nierozpoznawanie barwy zielonej (tzw. deuteranopia lub daltonizm),
• nierozpoznawanie barwy żółtej i barwy niebieskiej.

Trichromatyzm występuje wtedy, kiedy w siatkówce oka znajdują się trzy rodzaje receptorów światła. Prowadzi to zaburzeń postrzegania barw, objawiających się słabszą percepcją koloru czerwonego, niebieskiego lub zielonego.

• Czy psy i koty widzą tak jak ludzie? Zobacz, na czym polega widzenie barwne u zwierząt i czy zwierzęta widzą kolory.
• Za pomocą ćwiczeń, można zwiększyć pole widzenia. Dowiedz się więc, jak ćwiczyć widzenie peryferyjne.
• Czy znasz chorobę nerwu optycznego? Zobacz, jakie są objawy jaskry. Sprawdź czy nie dotyczą ciebie.