Metody wychowawcze dzieci: przywileje i konsekwencje

Metody wychowawcze dzieci powinny być spójne z psychologią rozwoju człowieka. Nagrody i kary mogą przynieść skutek odwrotny do oczekiwanego.

Metody wychowawcze dzieci – wyjaśnienie pojęcia

Metody wychowawcze to świadomy, konsekwentny i systematyczny sposób postępowania, który służy osiągnięciu założonego celu. Metody wychowawcze wobec dzieci stosują rodzice, nauczyciele i wszystkie inne osoby, którym zależy na wywarciu określonego wpływu na dziecko. Ze względu na różnorodność technik i klasyfikacji metod wychowawczych, w artykule znajduje się opis jedynie wybranych środków wychowawczych.

Metody wychowawcze dla dzieci – nagrody i kary

Najnowsze publikacje dydaktyków i psychologów wskazują, że lepiej stosować przywileje i konsekwencje niż nagrody i kary – zwłaszcza w przypadku dzieci z nadpobudliwością ruchową. Różnica tkwi nie tylko w zmianie nazewnictwa metod wychowawczych.

Metody wychowawcze dzieci - przywileje zamiast nagród

Celem zarówno nagrody, jak i przywilejów, jest wzmocnienie zachowań oczekiwanych, poprawnych. Aby otrzymać nagrodę, należy uzyskać punkty za wykonanie pewnych, ustalonych zadań. Dzieci, zwłaszcza te, które mają trudność z koncentracją, szybko się zniechęcają i przestają w siebie wierzyć. Natomiast, aby nie stracić przywilejów, należy jedynie przestrzegać zasad - dziecko nie musi nic specjalnego robić, aby je otrzymać, to od niego jednak zależy, czy je utrzyma, np. przywilejem może być wybór zabawy (zarówno w szkole, jak i w domu). Jeśli dziecko złamie jakąś zasadę kontraktu (reguły najlepiej spisać i powiesić w widocznym miejscu), w danym dniu to nauczyciel, rodzic lub inne dziecko decyduje o rodzaju gry. Ważne jest, aby dostosować przywilej do potrzeb konkretnego dziecka oraz odbierać go tylko na krótki czas – np. jeden dzień.

Metody wychowawcze dzieci - konsekwencje zamiast kar

Kolejną metodą wychowawczą dzieci, która budzi wiele kontrowersji jest stosowanie kar. Słowo to każdemu kojarzy się negatywnie. Celem kary jest wygaszenie nieakceptowanych form zachowań. Niestety, jeśli dziecko po raz kolejny z rzędu zostanie ukarane np. jedynką w szkole, to jest duże ryzyko, że uczniowi będzie „wszystko jedno”, zgodnie z zasadą, że gorzej już być nie może. Kara przynosi efekt tylko na krótką chwilę i pozostawia ślad w psychice dziecka, które robi coś ze strachu. Konsekwencja wychowuje, kara nie. Jeśli dziecko złamie ustalone zasady, np. obrazi koleżankę, kolegę, brata lub siostrę, należy powiedzieć dziecku, co ma zrobić, aby naprawić wyrządzoną krzywdę i wyjaśnić mu, z czego wynika taka postawa dorosłego. Bardzo ważne jest, aby rodzic systematycznie i skrupulatnie przestrzegał ustalonych reguł.

Przemoc fizyczna i psychiczna nie jest metodą wychowawczą – to wyraz bezradności rodzica, który ma destrukcyjny wpływ na umysł dziecka.